Prawo

Czy pracodawca może dochodzić odszkodowania od dyrektora, który podpisywał umowy o dzieło zamiast zlecenia (więc trzeba było dopłacić składki na ZUS)?

18 kwiecień 2019

Czy dyrektor zakładu pracy może ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy wskutek niewłaściwego zarządzania pracownikami, na przykład podpisywania umów o dzieło, które zostały przez ZUS uznane jako umowy zlecenia? Czy w takim przypadku szkodą będzie wysokość składek do zapłacenia — czy raczej tylko odsetek od tych kwot? A przy okazji: czy momentem wyrządzenia szkody jest dzień, w którym należności nie zostały zapłacone, czy raczej data, w której finalnie pracodawca je uregulował — więc od kiedy można liczyć okres przedawnienia takich roszczeń?

źródło: fot. pixabay.

Pytań sporo, odpowiedzi jednak nieco mniej (wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2019 r., III PK 21/18).

Spór dotyczył odpowiedzialności pracownika — osoby wykonującej w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy (ex-dyrektora zajmującego to stanowisko w l. 2008-09) — za szkodę wyrządzoną wskutek nienależytego wykonywania obowiązków pracowniczych.

 

    - art. 291 par. 2 kodeksu pracy

    - Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia.

Sprawa zaczęła się od tego, że w decyzji ZUS (w 2013 r.) stwierdzono, że dyrektor „zawierał lub kontynuował” z zatrudnionymi osobami umowy o dzieło (które de facto były umowami zlecenia), od których nie odprowadzał składek na ubezpieczenia społeczne. Pracodawca zapłacił (w 2015 r.) brakujące składki na ZUS, ale wychodząc z założenia, że doszło do zaniedbania, najpierw zawezwał ex-dyrektora do zawarcia ugody, a następnie wytoczył powództwo o zwrot kwoty 16 tys. złotych (z kontekstu wynika, iż była to kwota odsetek od należności głównej).

 

    - art. 120 par. 1 kodeksu cywilnego

    - Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Sąd I instancji nie rozpatrywał merytorycznie sporu, lecz uznał, że roszczenia pracodawcy są całkowicie przedawnione, albowiem początek biegu rocznego terminu przedawnienia (art. 291 par. 2 kp) należy liczyć najpóźniej od dnia powzięcia informacji o wyrządzonej szkodzie (zapoznania się z protokołem kontroli ZUS, tj. od 2013 r.), nie od dnia, kiedy pracodawca rzeczywiście uregulował zaległe składki.

Co więcej odpowiedzialność za wyrządzoną szkody należy oceniać w kontekście świadomości ex-dyrektora w dniu zawierania umów — zwłaszcza, że zawarcie umów o dzieło leżało w interesie przychodni, a na taką formę godzili się sami zatrudnieni — a nie z okresu przeprowadzenia kontroli przez ZUS. Zdaniem sądu do powstania szkody przyczynił się także pracodawca (art. 115 kp), ponieważ przełożeni mieli świadomość bezprawności umów o dzieło już w 2011 r., kiedy to nawet nakazano ich zastąpienie umowami zlecenia — gdyby wówczas uregulowano składki, być może w ogóle nie doszłoby do powstania szkody.

Ocena taka została podtrzymana także po apelacji.

Badając skargę kasacyjną wniesioną przez pracodawcę Sąd Najwyższy zauważył, że roszczenia pracodawcy z tytułu odpowiedzialności materialnej pracownika (art. 114 kp) mają charakter bezterminowy, czyli powinny zostać spełnione na wezwanie wierzyciela (art. 455 kc). Bieg terminu przedawnienia takiego roszczenia rozpoczyna się w dniu, kiedy stałoby się ono wymagalne, gdyby pracodawca podjął czynność w najwcześniejszym możliwym terminie — ale nie wcześniej, niż w dacie wyrządzenia samej szkody — przez co pracodawca może zażądać naprawienia szkody dopiero po jej rzeczywistym powstaniu (jeśli zachodzi związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem pracownika a istnieniem szkody)....

czytaj więcej: www.legeartis.org

autor: Olgierd Rudak

źródło: www.legeartis.org