Biznes

Powstaną agencje zatrudnienia wspomaganego?

14 listopad 2024

Środowisko osób z niepełnosprawnościami jest różnorodne i różnie radzi sobie na rynku pracy. Dla jego najbardziej defaworyzowanej części mają powstać agencje zatrudnienia wspomaganego.

Na czym polega zatrudnienie wspomagane?

Zatrudnienie wspomagane jest procesem przygotowującym do wykonywania pełnopłatnej pracy przez osoby z niepełnosprawnościami na otwartym rynku pracy, przy wsparciu ze strony trenera pracy oraz zespołu innych specjalistów. Ten rodzaj wsparcia ma pomóc wejść osobom z dysfunkcjami fizycznymi, psychicznymi i umysłowymi na otwarty rynek pracy, na którym działają zasady konkurencyjności. Ważną i zarazem pozytywną cechą takiego wsparcia jest dostosowanie go do indywidualnych potrzeb zarówno osoby z niepełnosprawnością jak i pracodawcy oraz zespołu, w jakim wykonuje się pracę.

Zatrudnienie wspomagane opiera się na sześciu głównych zasadach:

1. „zero odrzucenia” polegająca na przekonaniu, że przy odpowiednim poziomie wsparcia znalezienie zatrudnienia jest możliwe dla każdej osoby, która chce pracować, bez względu na rodzaj czy stopień niepełnosprawności,
2. koncentracja na sprawnościach, potencjale, a nie na niepełnosprawności osoby,
3. odrzucenie koncepcji „gotowości” do pracy, która zaprzecza zasadzie przewodniej
4. zatrudnienia wspomaganego, mówiącej o umieszczeniu osoby w miejscu pracy, przeszkoleniu jej i wsparciu w utrzymaniu pracy i rozwoju zawodowym,
5. realne płace i świadczenia, zgodnie z tą zasadą osoby z niepełnosprawnościami powinny być nie tylko wynagradzane tak samo jak osoby sprawne, ale także otrzymywać od pracodawcy takie same świadczenia socjalne,
6. najważniejsza jest jednostka i jej indywidualność, czyli każda osoba powinna być postrzegana jako unikalna jednostka, z własnymi umiejętnościami, zainteresowaniami, doświadczeniem życiowym.

Osoby korzystające ze wsparcia są zatrudniane na otwartym rynku pracy, a za wykonaną pracę otrzymują wynagrodzenie współmierne do nakładu wykonywanych zadań. Powyższy wyznacznik prowadzi do stwierdzenia, że w takim wypadku osoby z niepełnosprawnościami powinny być zwykłymi pracownikami, z takim samym uposażeniem i zatrudnionymi na takich samym warunkach, jak każdy inny pracownik na tym samym stanowisku. Nie wyklucza to potrzeby ciągłego indywidualnego wsparcia zarówno pracownika, jak i pracodawcy. W 2022 roku według Polskiej Federacji Zatrudnienia Wspomaganego, skupiającej 18 podmiotów, z zatrudnienia wspomaganego skorzystało 13,5 tys. osób z niepełnosprawnościami, z czego 6 tys. podjęło i utrzymuje pracę na otwartym rynku pracy. 3,5 tys. pracodawców skorzystało ze wsparcia w ramach usługi zatrudnienia wspomaganego. Jak wykazało badania pomocy w znalezieniu i utrzymaniu pracy, najbardziej potrzebują cztery grupy osób z niepełnosprawnościami: z niepełnosprawnością intelektualną, psychiczną, w spektrum autyzmu i niepełnosprawnością sprzężoną. Nie ma co ukrywać, że są to zazwyczaj osoby z niskim wykształceniem. Znaczna część z nich to absolwenci szkół specjalnych, którzy siłą rzeczy nie mają żadnego doświadczenia zawodowego. W przypadku osób w kryzysie zdrowia psychicznego często jest tak, że utraciły one kwalifikacje, bo zachorowały

Tego rodzaju pomoc w znalezieniu i utrzymaniu pracy oferują przede wszystkim organizacje pozarządowe, realizując różnorodne projekty. Przez to nie ma jednolitego systemu regulującego tego typu wsparcie w znalezieniu i utrzymaniu pracy.

Pomoc Unii Europejskiej dla zatrudniania wspomaganego

Nie da się ukryć, że usługa zatrudnienia wspomaganego to proces. Na pierwszym miejscu jest zawsze osoba z niepełnosprawnością, której należy się kompleksowa informacja na temat przyszłego zatrudnienia. Następnie określa się potencjał i możliwości potencjalnego pracownika. Konieczne jest określenie talentów danej osoby, co dzieje się na warsztatach kompetencji społeczno-zawodowych. Dopiero wówczas można pomyśleć o szukaniu odpowiedniego pracodawcy. Ścieżkę zawodową osoby z niepełnosprawnością rozpoczyna się od podpisania umowy i praktyki na danym stanowisku. Od indywidualnych predyspozycji zależy długość okresu adaptacyjnego, w czasie którego nowy pracownik może liczyć na wsparcie trenera pracy.

Niedawno z funduszy Unii Europejskiej Polska otrzymała prawie 700 milionów na standaryzację modelu zatrudnienia wspomaganego, w tym również na jego promocję i wdrożenie. Z pieniędzy tych będą realizowane dwa oddzielne projekty, które będą ze sobą ściśle powiązane. Pierwszy ma odpowiedzieć, m.in. na pytanie o to, jak wspierać w usłudze zatrudnienia wspomaganego, jak oceniać jakość udzielonego wsparcia, jaki sposób finansowania będzie najlepszy. Właśnie w ramach tej pierwszej części mają powstać agencje zatrudnienia wspomaganego. Jednocześnie zostanie przygotowany cały system certyfikacji agencji zatrudnienia wspomaganego. Część środków zostanie przeznaczona na przeszkolenie kadry. Chodzi tu przede wszystkim o trenera pracy, który jest łącznikiem pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Przede wszystkim wspiera osoby z niepełnosprawnością na ich stanowisku pracy. Natomiast pracodawcom służy wsparciem w całym procesie przygotowywania osoby z niepełnosprawnością do wykonywania czynności na konkretnym stanowisku pracy.

Odkrywanie i wspieranie

Zatrudnienie wspomagane ma odpowiadać potrzebom osoby wspieranej, ale jednocześnie umiejętnie wpasować się w potrzeby rynku pracy. Ważne jest, żeby tak skonstruować kryteria rekrutacji, aby przede wszystkim osoby, które potrzebują większego wsparcia, mogły je otrzymać w ramach usługi zatrudnienia wspomaganego. Jego wartością jest to, że jest dopasowane zarówno do potrzeb osoby z niepełnosprawnością, jak i pracodawcy. W dobie, kiedy coraz więcej firm stawia na inkluzywność, zatrudnienie wspomagane jest jednym z działań, które wpisują się w nowoczesny, włączający i otwarty wizerunek pracodawcy.

Autor: Monika Łysek, Redaktor WERBEO