Czy zostanie rozszerzona grupa beneficjentów programu samochodowego?

Mobilność jest ważna

„Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” jest aktualnym programem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób z Niepełnosprawnych oferującym dofinansowania zakupu dostosowanego samochodu. Mogą z niego skorzystać osoby z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub z orzeczeniem równoważnym. Dodatkowym warunkiem jest, by w dokumencie był zapis o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Dodatkowym warunkiem, który musi spełnić wnioskodawca, jest niemożność samodzielnego przesiadania się z wózka na fotel kierowcy lub pasażera. Z tego wynika prosty wniosek, że z programu mogą korzystać tylko posiadacze orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, poruszające się na wózku i na tyle niesamodzielne, że potrzebują pomocy przy przesiadaniu się z wózka na fotel i odwrotnie. Należy zaznaczyć, że Fundusz udziela dofinansowania dostosowanego samochodu nowego lub używanego do 6 lat. Sprzedający musi wystawić dokument potwierdzający 12-miesięczną gwarancję w przypadku samochodu używanego i 24-miesięczną na nowy samochód. Samochód można kupić na terenie całej Unii Europejskiej.

Wysokość dofinansowania na zakup samochodu

Wysokość dofinansowania w programie samochodowym PFRON zależy od ceny samochodu i od tego, czy osoba z niepełnosprawnością będzie jego kierowcą, czy pasażerem. Progi dofinansowania, które mogą się kumulować, wynoszą dla kierowcy z niepełnosprawnością:

1. do kwoty 150 tys. zł – 80 proc. ceny samochodu,
2. nadwyżka ponad kwotę 150 tys. zł do 250 tys. zł – 50 proc. nadwyżki,
3. nadwyżka ponad kwotę 250 tys. zł do 300 tys. zł – 30 proc. nadwyżki.

Zakup samochodu o koszcie wyższym niż 300 tys. zł jest wykluczony z dofinansowania PFRON. Jeśli np. samochód będzie kosztował 270 tys. zł , to dofinansowanie z programu wyniesie 176 tys. zł. Natomiast limity dofinansowania dla samochodu dostosowanego, który będzie kupował pasażer z niepełnosprawnością, wynoszą:

1. do kwoty 130 tys. zł – 85 proc. ceny samochodu,
2. nadwyżka ponad kwotę 130 tys. zł do 200 tys. zł – 50 proc. nadwyżki,
3. nadwyżka ponad kwotę 200 tys. zł do 230 tys. zł – 30 proc. nadwyżki.

Z tego wynika, że cena samochodu dla pasażera nie może być wyższa niż 230 tys. zł. W przeciwnym razie PFRON nie dofinansuje takiego zakupu.

Wykluczenie osób z umiarkowanym stopniem

Dostępność tego programu tylko dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, wydaje się być niesprawiedliwe. Sprawa jest znana parlamentarzystom, czego dowodem jest interpelacja (nr 4658) posłanki Sylwii Bielawskiej, wysłana na początku września tego roku do Agnieszki Dziemianowicz-Bąk ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Parlamentarzystka zwraca uwagę, że warunki programu wzbudzają kontrowersje, szczególnie wśród osób z niepełnosprawnością ruchową, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. W przesłanym do ministerstwa piśmie czytamy m.in.: „Warunki szczegółowe programu wzbudzają duże kontrowersje, szczególnie wśród osób z niepełnosprawnością ruchową, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. W większości przypadków są to osoby aktywne zawodowo, które pomimo niepełnosprawności i posiadanych schorzeń starają się być aktywne i samodzielne, nie korzystają na stałe z wózka inwalidzkiego, tylko wspomagają się np. kulami, czworonogiem itp., ale posiadanie samochodu jest im niezbędne w codziennej aktywizacji zawodowej oraz czynnościach wymagających przemieszczania się na dłuższych odcinkach np. w drodze z domu do pracy, na zakupy, do lekarza czy na rehabilitację. W wielu rozmowach przeprowadzonych w moim biurze poselskim zwracano mi uwagę, iż tego typu zapisy dyskryminują w sposób jawny te osoby, które pomimo niepełnosprawności starają się być aktywne zawodowo. Podkreślano zwłaszcza pomijanie zapisów z Konwencji ONZ ds. niepełnosprawnych oraz fakt, iż tego typu przepisy wykluczają niejednokrotnie osoby z niepełnosprawnościami w stopniu umiarkowanym z rynku pracy, co może być jednym z powodów słabej aktywizacji zawodowej tej grupy osób.

Nierzadko posiadanie samochodu osobowego przez te osoby nie tylko znacznie ułatwia im codzienne funkcjonowanie, ale jest też podstawowym składnikiem ich sukcesów w walce z chorobą i wykluczeniem społeczno-zawodowym. Szybkie dojazdy do urzędów, zakładów opieki zdrowotnej czy zakładów pracy często oddalonych od miejsca zamieszkania, są możliwe tylko dzięki posiadaniu samochodu. Niestety niejednokrotnie z uwagi na stosunkowo niskie zarobki osób z niepełnosprawnościami samodzielne sfinansowanie zakupu samochodu nie jest możliwe i dlatego też ewentualność uzyskania dofinansowania jest przez nich oczekiwana”. W związku z powyższym posłanka Bielawska zadała ministrze Dziemanowicz-Bąk dwa pytania:

1. „Dlaczego w programie, którego celem jest rehabilitacja społeczna, zawodowa i lecznicza osób ze szczególnymi potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności, w module skierowanym do osób z niepełnosprawnością ruchową, zakładającym likwidację barier transportowych, wprowadzono zapisy eliminujące możliwość ubiegania się o dopłaty do zakupu samochodu osobowego przez osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym?
2. Czy ministerstwo planuje zmienić obowiązujące przepisy tak, aby osoby, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, mogły ubiegać się o dopłaty do zakupu samochodu osobowego?”

Mętna odpowiedź ministra Krasonia

W imieniu szefowej resortu odpowiedział Łukasz Krasoń, wiceminister rodziny i pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. W oficjalnym liście Krasoń napisał, że „ (…) osoby niebędące adresatami programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” mogą korzystać z pomocy oferowanej w ramach innych programów finansowanych przez PFRON, które służą likwidacji barier transportowych i utrudniających poruszanie się. Nie umożliwiają one zakupu samochodu, ale jego dostosowanie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Przykładem jest program „Aktywny samorząd”, w ramach którego osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z różnego rodzaju dysfunkcjami narządu ruchu, mogą uzyskać pomoc w pokonywaniu barier transportowych poprzez odpowiednie dostosowanie posiadanych pojazdów. Program zapewnia dofinansowanie wszystkich ogólnodostępnych urządzeń lub wyposażenia samochodu, stosownie do potrzeb wynikających z różnego stopnia nasilenia dysfunkcji, które to urządzenia i wyposażenie umożliwiają użytkowanie samochodu przez osobę z niepełnosprawnościami”. Jeśli chodzi o zasadnicze pytanie posłanki Bielawskiej, czy program będzie dostępny dla szerszej grupy osób z niepełnosprawnościami, przede wszystkim chodziło o osoby mające umiarkowany stopień niepełnosprawności, to minister Krasoń napisał jedynie, że „Po szczegółowej analizie jego efektów i uwzględnieniu zgłoszonych przez zainteresowane środowiska postulatów, rozważona zostanie modyfikacja programu, aby zapewnić adekwatność oferowanego w jego ramach wsparcia do potrzeb jego beneficjentów.

Warto dodać, że osoby niebędące adresatami programu „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!” mogą korzystać z pomocy oferowanej w ramach innych programów finansowanych przez PFRON, które służą likwidacji barier transportowych i utrudniających poruszanie się. Nie umożliwiają one zakupu samochodu, ale jego dostosowanie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności” Miejmy nadzieję, że wyrażona przez ministra Krasonia zapowiedź „modyfikacji programu” nie będzie obietnicą bez pokrycia.