Przez ZUS wsparcie asystenta oddala się w czasie

Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami wprowadza zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, które dotyczą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Zgodnie z proponowanymi przepisami, asystenci osobiści zatrudnieni przez użytkownika na podstawie umowy o świadczenie asystencji osobistej, będą podlegali ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu na zasadach określonych dla zleceniobiorców. 

W praktyce oznacza to, że ZUS będzie odpowiedzialny za obsługę ubezpieczeń społecznych asystentów osobistych, w tym:

1. rejestrowanie asystentów jako płatników składek,
2. pobieranie i rozliczanie składek na ubezpieczenia społeczne,

3. prowadzenie ewidencji związanej z ubezpieczeniami asystentów,

4. prowadzenie systemu teleinformatycznego, służącego do obsługi asystencji,

5. finansowanie ubezpieczeń asystentów od odpowiedzialności cywilnej i następstw nieszczęśliwych wypadków,

Dodatkowo, do dnia 31 grudnia 2027 r., ZUS będzie zwolniony z obowiązku stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych przy udzielaniu zamówień na usługi lub dostawy związane z wdrożeniem asystencji osobistej.

Nowe zadania związane z zapewnianiem usług asystencji mają zupełnie odmienny 

charakter od tych, które do tej pory były realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, dlatego jednostka chce, by dano jej więcej czasu na przygotowanie się do wykonywania nowych obowiązków. Zakład zgłosił swoje uwagi do ustawy.

Z tego powodu organ nalega na wprowadzenie w projekcie ustawy zmian dotyczących ich wykonywania oraz zapewnienia odpowiedniego czasu na przygotowanie się do nich.

Ustawa o asystencji, jak tylko wejdzie w życie, nałoży na ZUS nowe obowiązki, z którymi będzie się mierzyć po raz pierwszy. Zadania te zasadniczo różnią się od tych wykonywanych do tej pory.  Pracownicy, nie mając żadnych doświadczeń w tego typu pracy, potrzebują odpowiedniego przeszkolenia i wypracowania procedur. Ponadto zakład widzi potrzebę stworzenia nowych komórek organizacyjnych pozwalających np. kontrolować informacje przedstawiane przez realizatorów i użytkowników usługi. Nałożenie na ZUS tych obowiązków łączy się z zatrudnianiem nowych osób, które należy przeszkolić. Szacuje się, że w jednym powiatowym oddziale ZUS potrzebnych będzie od kilku do kilkunastu nowych osób do pracy, a w skali kraju będzie to od 3 do 4 tysięcy pracowników. Nowym pracownikom będzie trzeba zapłacić, więc potrzebne będą dodatkowe pieniądze. 

Oprócz tego potrzebny będzie nowy system teleinformatyczny, dzięki któremu realizator lub użytkownik programu asystenckiego będzie mógł założyć i korzystać z indywidualnego konta. Za jego pośrednictwem będzie mógł ewidencjonować zrealizowane godziny asystencji w wyznaczonym terminie, np. do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczeniowym. Na tej podstawie system automatycznie będzie obliczał należną do wypłaty kwotę wynagrodzenia za wykonaną usługę, a ZUS w określonym terminie będzie ją przekazywał na konto realizatora lub użytkownika asystencji. 

Ostatnie zastrzeżenie dotyczy daty wejścia w życie ustawy. Jak wiadomo, w projekcie zapisano, że usługa asystencka ma obowiązywać od 1 lipca przyszłego roku. Jednak wszystko wskazuje, że przez złożenie na ZUS zadań dotyczących finansowania projektu, znacznie opóźni się jego wejście w życie. Zakład potrzebuje czasu na dostosowanie i  praktyczne przetestowanie systemów informatycznych.

Z tego powodu ZUS postuluje wprowadzenie co najmniej 12-miesięcznego vacatio legis.

Dla osób z niepełnosprawnościami, które już tak długo czekają na ustawowe zagwarantowanie wsparcia asystentów, nie jest to dobra wiadomość, bo oznacza że usługa zacznie działać później, niż przewiduje ustawa.