Urlop pracownika z niepełnosprawnością, pracującego na umowie zlecenie

W przypadku pracowników z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, kwestie urlopów reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z nią osoby o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności posiadają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych na rok kalendarzowy.

Pierwszy taki urlop osoba z niepełnosprawnością nabędzie po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Dodatkowy urlop osobie z niepełnosprawnością nie będzie przysługiwać, jeśli jest ona uprawniona do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli jednak wymiar tegoż urlopu dodatkowego będzie niższy niż 10 dni roboczych, to osobie z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności zamiast tego urlopu będzie przysługiwać pełny 10-dniowy dodatkowy urlop wypoczynkowy.

Osoby mające umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności mają prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

• w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku;
• w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy ustalane jest tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Jednak łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego, czyli 10 dni oraz dni zwolnienia od pracy nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.
Wyżej wymienione przywileje przysługują wyłącznie osobie z niepełnosprawnością, posiadającej aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.

Nabywanie prawa do dodatkowego urlopu

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego pracownik nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Zaliczenie do stopnia niepełnosprawności następuję na podstawie orzeczenia wydanego przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Datą zaliczenia jest data wydania orzeczenia. Pracownik nabywa zatem po raz pierwszy prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego po roku pracy liczonego od następnego dnia po dniu wydania orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie wynika, aby okres jednego roku musiał być przepracowany u jednego pracodawcy lub by przerwa w zatrudnieniu powodowała konieczność ponownego przepracowania roku. Pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, który zmienia pracodawcę, a przepracował już rok od dnia zaliczenia go do jednego z tych stopni, ma zatem prawo korzystać z dodatkowego urlopu od początku nowego zatrudnienia.

Umowa zlecenia w kontekście wymiaru urlopu

Pracodawca zatrudnił na umowę o pracę osobę, mającą orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, która do tej pory pracowała jedynie na umowach zlecenie. Okoliczność ta postawiła przed zatrudniającym pytanie, czy do ustalenia dodatkowych 10 dni urlopu ma zostać wliczony czas, jaki ta osoba pracowała na zleceniach licząc od dnia wystawienia orzeczenia?

 W celu ustalenia rocznego czasu zatrudnienia liczy się wszystkie okresy, w jakich były zawarte umowy o pracę. Ponieważ pracownik pracował tylko na umowach zlecenie, dlatego w tej sytuacji do uzyskania prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego konieczne jest przepracowanie pełnego roku. Pierwszego urlopu dodatkowego udziela pracodawca, u którego osoba niepełnosprawna osiąga roczny staż pracy.

Pierwszy dodatkowy urlop osoba z niepełnosprawnością nabywa w całości, nawet jeżeli uzyska do niego prawo dopiero w grudniu danego roku. Podstawą w tej materii jest art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (...): „Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności”. Prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nabywa 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, o ile pozostaje w zatrudnieniu.

Warto zaznaczyć, że jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych jak i bieżących). W takim przypadku brak jest podstaw do zastosowania zasady urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

Zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni wiedzieć, że nabycie prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego jest zależne od momentu przestawienia orzeczenia pracodawcy. Artykuł 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (....) jest przepisem lex specialis w stosunku do art. 20c tej ustawy. W praktyce oznacza to, że pracownik niepełnosprawny, zaliczony do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, będzie mógł skorzystać dopiero po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia.


Autor: Monika Łysek, Redaktor WERBEO