Czy praca na czarno to przeszłość?

Co jednak cieszy, praca na czarno to zazwyczaj tylko dodatkowe zajęcie i źródło dochodu oraz- co istotniejsze- jej udział w rynku maleje. Według wyników badania modułowego BAEL dotyczącego aktywności ekonomicznej ludności, w stosunku do poprzedniego okresu objętego podobną obserwacją (przypadającą na rok 2017) liczba pracujących bez umowy w roku 2022 zmniejszyła się o ponad 60%. Wśród aktywnych zawodowo osób w wieku 18-89 lat około 2% populacji pracuje bez jakiejkolwiek formy umowy z pracodawcą. Praca na czarno stanowi główne źródło dochodu dla 116 tysięcy osób.

Jakie branże przodują w tej niechlubnej statystyce? Jak pokazują badania, niezmiennie od lat są to dwa sektory. To branża budowlano-remontowa (18%) oraz usługi rolniczo-ogrodnicze (15%). Na podium, jednakże w dużo mniejszym wynikiem znajdują się także usługi transportowe - 6,7%. Do popularnych prac nierejestrowanych należą także: usługi instalacyjne, opieka nad dziećmi i seniorami, sprzątanie i prace gospodarskie oraz usługi sąsiedzkie, fryzjerskie i kosmetyczne. 

Z kolei nie jest zaskoczeniem, że najwięcej pracujących bez umowy to osoby z wykształceniem policealnym i zawodowym, branżowym (udział obu grup w szarej sferze to około 30%), co po części wynika z faktu dużego zapotrzebowania na rzemieślników i fachowców, dlatego jest im łatwo zdobyć dodatkową pracę, w tym na czarno. Jednakże sporym zdziwieniem napawa także dość wysoki odsetek (17,5%) osób z wykształceniem wyższym, które pracują bez umowy. Choć tu także dopowiedzieć należy, że może to być praca dodatkowa i inna niż wyuczony zawód.

Zatrudnianie na czarno zdarza się także poważnym firmom. W 2022 Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła 20 tysięcy kontroli. 40% z nich zakończyło się wręczeniem grzywny. Nieprawidłowości najczęściej dotyczyły niezgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych i braku podpisanej umowy.