Czy można objąć ubezpieczeniem zbiorowym pracownika z niepełnosprawnością?

Ubezpieczenie zbiorowe

Zbiorowe ubezpieczenie na życie to polisa grupowa oferowana w ramach umowy z pracodawcą. Osoby zatrudnione w danej firmie mogą przystąpić do umowy ubezpieczenia grupowego na z góry ustalonych warunkach. Składka grupowego ubezpieczenia na życie jest równa dla wszystkich pracowników, niezależnie od wieku i stażu pracy w tym miejscu. Ubezpieczenia grupowe dla firm to polisa przeznaczona wyłącznie dla osób zatrudnionych. Stroną umowy ubezpieczenia jest pracodawca lub organizacja związkowa, która przekazuje składkę zakładowi ubezpieczeń.
Z reguły do ubezpieczenia grupowego mogą przystępować jedynie pracownicy. Jeśli jednak ubezpieczyciel przewiduje taki wariant, ubezpieczeniem grupowym można objąć również wykonawcę zlecenia. Musi on jednak wyrazić zgodę na potrącanie składki ubezpieczeniowej.
Ubezpieczenie grupowe może być finansowane zarówno przez pracodawcę, jak i przez pracownika. Jeżeli składki finansowane są w części przez pracodawcę, wtedy zazwyczaj ta część ubezpieczenia podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wysokość tej składki stanowi również podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Jeśli to pracodawca płaci za ubezpieczenie grupowe w zakładzie pracy, jest w nim ubezpieczającym. Jeśli ubezpieczenie grupowe finansowane jest przez pracownika, składka za ubezpieczenie grupowe pracowników potrącana jest z wynagrodzenia.
Umowa grupowego ubezpieczenia pracowników na życie to tzw. umowa zawierana na cudzy rachunek, co zostało zapisane w art. 808 kodeksu cywilnego. W konsekwencji to pracodawca obciążony jest odpowiedzialnością za ubezpieczenie grupowe (zobowiązaniem płatniczym w postaci składki), nawet jeśli ciężar jej finansowania ponoszą pracownicy, którzy akceptując warunki ubezpieczenia, wyrażają jednocześnie zgodę na jej potrącanie z ich wynagrodzenia.

Każda taka polisa składa się z dwóch elementów:

• umowy podstawowej,
• umów dodatkowych.

Zakres ubezpieczenia może zostać poszerzony o umowy dodatkowych ubezpieczeń grupowych, np.:

• leczenie szpitalne następstw nieszczęśliwego wypadku (np. wypadek w drodze do pracy - ubezpieczenie grupowe NNW), pobyt w szpitalu
• leczenie w przypadku ciężkiej choroby (ubezpieczenie grupowe chorobowe),
• gwarancję świadczeń w przypadku szczęśliwego zdarzenia, jakim są w przypadku ubezpieczeń grupowych a urodziny dziecka osoby ubezpieczonej (dotyczy ubezpieczeń pracowniczych) – tzw. ubezpieczenie grupowe rodzinne.

Do ubezpieczeń pracowniczych oferowane są także różnego rodzaju dodatki, które mają pomóc pracownikowi w szybkim powrocie do zdrowia, np. pakiety medyczne, karty apteczne czy tzw. usługi asystenta (m.in. domowa opieka pielęgniarki, dostarczenie leków, transport medyczny itp.). Zawarcie przez pracodawcę umowy na o tzw. ubezpieczenie grupowe pracowników, nie zwalnia go z obowiązku wypłaty całej odprawy pośmiertnej.
Ubezpieczenie grupowe (zbiorowe, dodatkowe) nie jest obowiązkowe. Może je zawrzeć pracownik firmy (tzw. grupa zamknięta), albo osoba indywidualna bezpośrednio u ubezpieczyciela (tzw. otwarte ubezpieczenia grupowe, do których każdy może przystąpić).
W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, a ubezpieczenie grupowe (zbiorowe) takim jest, przepisy nie nakładają na zakład ubezpieczeń obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia.

Ubezpieczenie pracownika z niepełnosprawnością

Niepełnosprawność pracownika nie wyklucza z objęcia go ubezpieczeniem zbiorowym przez pracodawcę. Zakład Pracy Chronionej ma obowiązek prowadzenia Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji środki ZFRON można przeznaczać na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, w tym na ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, a § 2 ust. 1 pkt. 11 lit. q rozporządzenia w sprawie ZFRON konkretyzuje, że środki funduszu rehabilitacji można przeznaczyć w ramach pomocy indywidualnej na opłacanie składek na indywidualne ubezpieczenia osób niepełnosprawnych. Zatem, czy w takim przypadku składka ubezpieczenia grupowego, do którego dobrowolnie i indywidualnie przystępuje pracownik, jest składką na indywidualne ubezpieczenie osoby niepełnosprawnej opłacaną jedynie w ramach ubezpieczenia grupowego funkcjonującego w zakładzie pracy?

Odpowiedź na takie pytanie nie jest prosta i jednoznaczna, skoro przedstawiciele Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w odpowiedzi z 19.09.2014 r. nie udzielają jednoznacznej odpowiedzi. Zgodnie z interpretacją BON, beneficjentem pomocy jaką jest dodatkowe ubezpieczenie może być jedynie ubezpieczona osoba niepełnosprawna wskazując jako przykład ubezpieczenie rentowe, wypadkowe i chorobowe. Biuro Pełnomocnika wyjaśnia, że nie mogą to być ubezpieczenia adresowane innym osobom wskazując jako przykład ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci lub ubezpieczenia szkód rzeczowych i ryzyk finansowych.

Skoro składka ubezpieczenia grupowego, do którego przystąpił pracownik, jest opłacana przez tego pracownika, lecz w całości lub w części opłacana jest na podstawie wniosku o pomoc indywidualną z Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zatem pracodawca w żadnym stopniu nie finansuje tej składki, a beneficjentem zdecydowanej większości świadczeń uzyskiwanych z tego ubezpieczenia grupowego jest tylko pracownik (np. świadczenie z tytułu uszczerbku na zdrowiu, z tytułu urodzenia dziecka, z tytułu ciężkiej choroby ubezpieczonego lub jego współmałżonka, operacji chirurgicznych, leczenia specjalistycznego, pobytu w szpitalu, z tytułu zgonu małżonka, dziecka, rodziców, teściów) a tylko w zakresie śmierci ubezpieczonego/pracownika beneficjentem ubezpieczenia grupowego jest uposażona przez ubezpieczonego/pracownika osoba. Czy zatem w kontekście powyższych informacji można uznać odpowiedź Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w zakresie składki na ubezpieczenie grupowe pracownika jako potwierdzenie stanowiska o możliwości udzielenia takiej pomocy indywidualnej z ZFRON pracownikowi?

Wyjaśnienie tego zagadnienia nie jest łatwe, gdyż samo stanowisko BON jest dość mętne i niejednoznaczne. Z pewną dozą ostrożności można przyjąć, że wyjaśnienia tej instytucji sprowadzają się do braku możliwości finansowania ze środków ZFRON składek na te ubezpieczenia, w których uposażonym mógłby być ktoś inny niż sama osoba z niepełnosprawnością, podczas gdy konstrukcja wielu ubezpieczeń, w tym również wypadkowych, przewiduje wyznaczenie beneficjentów, osób uposażonych na wypadek śmierci ubezpieczonego. Wprawdzie stanowiska BON nie stanowią źródeł obowiązującego prawa, jednakże jak pokazuje praktyka, podmioty kontrolujące Zakładowy Fundusz Rehabilitacji często sugerują się opinią Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych