MOPS-y żądają zaświadczeń!

Nowe przepisy bez wątpienia ułatwią życie posiadaczom tzw. covidowych orzeczeń. Osoby takie będą mieć dodatkowy czas na złożenie wniosku o wydanie nowego dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność, a zespoły orzekające nie zostaną sparaliżowane nadmiarem wnioskodawców, którzy w krótkim czasie chcieliby stawić się na komisjach. Jednak nowelizacja ustawy przynosi też dość nieoczywiste konsekwencje, a to mianowicie, jeśli chodzi o świadczenia wypłacane przez ośrodki pomocy społecznej.

Aktualne orzeczenie o niepełnosprawności (w przypadku osób, które nie ukończyły jeszcze 16. roku życia) i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (w przypadku pozostałych) lub równoważne orzeczenia są podstawą do ubiegania się o pomoc ze środków będących w dyspozycji lokalnych ośrodków pomocy społecznej. Chodzi tu między innymi o świadczenia rodzinne, czyli o zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne. Osoby, które posiadają bezterminowe orzeczenia, nie mają się o co martwić. Inaczej jest w przypadku tych, których tymczasowe orzeczenia przedłużane były już dwukrotnie na mocy specjalnych ustaw.
Pod koniec grudnia ubiegłego roku Sejm przyjął przepisy, które wydłużały ważność tzw. covidowych orzeczeń do dnia 30 września. Można więc było przypuszczać, że gdy data ta będzie się zbliżać, powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności zostaną zalane nadmiarem wniosków o wydanie nowych orzeczeń. Jednak rozwiązanie tego problemu kolejną specustawą, która po prostu przedłużałaby ważność tych dokumentów (jak czyniły to dwie poprzednie), byłoby po prostu odsuwaniem problemu w czasie.
Przyjęta w lipcu nowelizacja ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 44 ze zm.) rozwiązuje ten problem niejako systemowo.

W nowelizacji dodano do ustawy artykuł 6bb, który reguluje kwestie dotyczące okresu ważności orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności. W punkcie 1. czytamy:
Jeżeli wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności został złożony w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności, to zachowuje ono ważność do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
Logicznym wydaje się więc, że jeśli komuś wygaśnie orzeczenie, ale złoży wniosek o wydanie nowego w odpowiednim terminie – powinien zachować prawo do wypłacanych na podstawie orzeczenia świadczeń. Jednak ośrodki pomocy społecznej muszą wiedzieć, że wniosek o wydanie nowego orzeczenia został złożony. W tym celu należy im przedstawić stosowne zaświadczenie, które otrzymamy przy składaniu wniosku w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności.
Na takim zaświadczeniu widoczna będzie data określająca, do kiedy ważne jest obecne orzeczenie. Na tej podstawie ośrodki pomocy społecznej mogą dalej wypłacać świadczenia. Ale nie w każdym przypadku.

Punkt 2. cytowanego wyżej artykułu 6bb Ustawy o rehabilitacji mówi, co następuje:
Orzeczenia o niepełnosprawności, o których mowa w ust. 1, zachowują ważność nie dłużej niż do dnia ukończenia 16 roku życia przez osobę posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności.
Niesie to ze sobą istotny skutek dla rodziców, którzy pobierają świadczenia z pomocy społecznej na dzieci, które nie ukończyły jeszcze 16. roku życia. Skoro orzeczenie o niepełnosprawności traci ważność z dniem szesnastych urodzin – jego posiadacz automatycznie traci prawo do świadczeń wypłacanych przez ośrodki pomocy społecznej!
Świadczenia te będą mogły być znowu wypłacane, gdy 16-latek otrzyma orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Dopiero wtedy jego rodzic (lub opiekun) będzie mógł złożyć nowy wniosek o udzielenie wsparcia z pomocy społecznej. Jednak w związku z tym, że wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności można wystąpić nie wcześniej niż na trzy miesiące przed upływem terminu ważności orzeczenia o niepełnosprawności.
W związku z tym, że nadal powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności mają problemy z organizacją pracy, można się spodziewać, że wiele osób straci na jakiś czas prawo do wypłaty świadczeń rodzinnych.

Pracownicy ośrodków pomocy społecznej nie są zgodni co do procedury wypłaty świadczeń w czasie, gdy osoba z niepełnosprawnością czekać będzie na wydanie nowego orzeczenia. Jedni twierdzą, że wystarczy jedynie przedstawić zaświadczenie wydane przez przewodniczącego powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności oraz napisać oświadczenie, że nadal chce się uzyskiwać wsparcie pieniężne (np. świadczenia rodzinne). Inni twierdzą natomiast, że konieczne będzie złożenie nowego wniosku o wypłatę tych świadczeń. Wszyscy zgodni są jednak co do tego, że nowy wniosek będzie konieczny w momencie uzyskania nowego dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność. W każdym razie przydałoby się i tę kwestię uregulować systemowo.

Autor: Juliusz Koczaski, Redaktor WERBEO