Praca

Pracownik młodociany - podstawowe informacje

23 maj 2023

Pracownik młodociany to osoba w wieku od 15 do 18 lat (art. 190 § 1 Kodeksu pracy). Zatrudnianie młodocianych osób poniżej 15. roku życia jest dozwolone tylko w szczególnych przypadkach określonych w ustawie.

źródło: Canva.pl

Aby zatrudnić pracownika powyżej 15. roku życia musi on mieć ukończoną co najmniej szkołę podstawową oraz posiadać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy (art. 191 § 1 Kodeksu pracy). W wyjątkowych przypadkach można zatrudnić młodocianego, który nie ukończył szkoły podstawowej.

Zatrudnianie młodocianych w ramach umowy o pracę jest możliwe:


  • w celu przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy)
  • lub do wykonywania lekkich prac.


Osoba młodociana, która nie posiada kwalifikacji zawodowych, może zostać zatrudniona jedynie w celu przygotowania zawodowego.


Pracownik młodociany do ukończenia 18. roku życia ma obowiązek dokształcania się.


Zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego

Zatrudnić młodocianych w celu przygotowania zawodowego może:


  • pracodawca;
  • osoba, która w imieniu pracodawcy prowadzi zakład pracy;
  • pracownicy uprawnieni do prowadzenia przygotowania zawodowego w imieniu pracodawcy;
  • pracownicy posiadający kwalifikacje wymagane od instruktorów praktycznej nauki zawodu.


Zatrudnianie młodocianych w ramach nauki zawodu obejmuje przygotowanie teoretyczne i praktyczne do wykonywania danego zawodu. Okres nauki zawodu wynosi 36 miesięcy.

Przyuczenie do wykonywania określonej pracy może trwać od 3 do 6 miesięcy, przy czym młodociani uczestnicy OHP mogą być zatrudnieni do ukończenia szkoły podstawowej, do 22 miesięcy. Zasady dotyczące zatrudniania w ramach przyuczenia do wykonywania konkretnego zawodu określa pracodawca.

Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna zostać zawarta na piśmie oraz zawierać (art. 195 § 1 Kodeksu pracy):


  • rodzaj przygotowania zawodowego,
  • czas trwania przygotowania zawodowego oraz miejsce,
  • sposób przygotowania teoretycznego,
  • wynagrodzenie.


Umowa o pracę zawarta z pracownikiem młodocianym zatrudnionym w celu przygotowania zawodowego zawierana jest na czas określony. Rozwiązuje się ona po upływie okresu przygotowania zawodowego.

W przypadku zatrudnienia w celu nauki zawodu, umowa o pracę może zostać zawarta na czas określony.

O zawarciu umowy z pracownikiem młodocianym należy poinformować wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w zależności od miejsca zamieszkania osoby młodocianej.

Zarówno nauka zawodu, jak i przyuczenie zawodowe kończy się egzaminem, którego koszt ponosi pracodawca. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pracownik młodociany otrzymuje zaświadczenie potwierdzające umiejętności w wykonywaniu danego zawodu.

Pracownikowi młodocianemu zatrudnionemu w celu przygotowania zawodowego można wypowiedzieć umowę o pracę tylko w przypadku (art. 196 Kodeksu pracy):


  • ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
  • reorganizacji zakładu pracy, która uniemożliwi przygotowywanie zawodowe;
  • stwierdzenia nieprzydatności osoby młodocianej do pracy, do której odbywa przygotowanie zawodowe;
  • niewypełniania przez osobę młodocianą obowiązków wynikających z umowy o pracę lub z obowiązku dokształcania się.


W razie wypowiedzenia młodocianemu umowy należy poinformować o tym fakcie przedstawiciela ustawowego lub opiekuna oraz szkołę i ewentualnie izbę rzemieślniczą.


Pracownik młodociany - wykonywanie lekkich prac w ramach umowy o pracę

Osoba młodociana może również zostać zatrudniona w ramach umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac (art. 2001 § 1 Kodeksu pracy).

Prace wykonywane przez młodocianego nie mogą zagrażać życiu, zdrowiu i rozwojowi psychofizycznemu. Nie mogą również utrudniać wykonywania obowiązku szkolnego.


Wymiar, rozkład i czas pracy pracownika młodocianego

Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy pracownika młodocianego. W tym celu musi uwzględnić liczbę godzin nauki młodocianego w tygodniu. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekroczyć 12 godzin, a dzienny w dniu zajęć szkolnych - 2 godzin. W przypadku wykonywania pracy przez młodocianego w okresie ferii, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo (art. 2002 Kodeksu pracy).


Dobowy wymiar czasu pracy pracownika młodocianego poniżej 16. roku życia nie może przekraczać 6 godzin, a pracownika powyżej 16. roku życia - 8 godzin (art. 202 § 1 i § 2 Kodeksu pracy).


Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w szkole.



Co ważne:
  • w przypadku wykonywania pracy przez młodocianego powyżej 4,5 godziny przysługuje mu 30-minutowa przerwa wliczana do czasu pracy;
  • młodociany nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych;
  • pracownik młodociany nie może wykonywać pracy w porze nocnej (z reguły między godziną 22 a 6);
  • przerwa dobowa nie może być krótsza niż 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku;
  • przerwa tygodniowa musi wynosić co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku.


Urlop wypoczynkowy osoby młodocianej

Urlop wypoczynkowy w wymiarze 12 dni przysługuje pracownikowi młodocianemu po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy. Po upływie roku młodocianemu przysługuje urlop w wymiarze 26 dni, a w roku kalendarzowym, w którym ukończy 18. rok życia - 20 dni.


Wynagrodzenie osób młodocianych

Wynagrodzenie młodocianych odbywających przygotowanie zawodowe w formie nauki zawodu ustalane jest na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale i wynosi ono:


  • 5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale - w 1. roku nauki zawodu,
  • 6% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale - w 2. roku nauki zawodu,
  • 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale - w 3. roku nauki zawodu.

Młodociany zatrudniony w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy nie może zarabiać mniej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Pracodawca może ustalić wyższe wynagrodzenia dla pracowników młodocianych niż wynagrodzenie określone powyżej. 

Od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, pracodawca powinien odprowadzać za młodocianego składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe.


Pracownik młodociany - pozostałe obowiązki

Pracodawca w regulaminie pracy (lub w inny przyjęty sposób) powinien umieścić:


  • wykaz prac wzbronionych młodocianym,
  • wykaz rodzaju prac i stanowisk pracy dozwolonych młodocianym zatrudnionym w celu przygotowania zawodowego,
  • wykaz prac lekkich dozwolonych osobom młodocianym - musi on zostać zatwierdzony przez inspektora pracy. 


Zatrudnianie młodocianych wymaga przestrzegania również innych aspektów formalnych m.in. pracodawca powinien przed rozpoczęciem pracy przez młodocianego, zapoznać go z regulaminem pracy, natomiast przedstawicielowi ustawowemu lub opiekunowi powinien przekazać informacje o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy wykonywanym przez młodocianego. 




Źródło informacji: poradnikprzedsiebiorcy.pl