Zarządcy dróg w oparciu o ustawę z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 645, ze zm.) zostali zobowiązani do wyznaczania tzw. niebieskich kopert. Na miejscach tych mogą parkować wyłącznie pojazdy, które przewożą osoby z niepełnosprawnością i są oznaczone za pomocą niebieskich kart parkingowych. Oprócz tego, w celu ułatwienia funkcjonowania osobom cierpiących na schorzenia m.in. narządów ruchu, postój na wspomnianych kopertach został wyłączony spod opłat naliczanych w strefach płatnego parkowania.
Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1047, ze zm.) — dalej: p.r.d., osoba niepełnosprawna, która posiada kartę parkingową, kierująca pojazdem samochodowym oznaczonym tą kartą, może nie stosować się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju, w zakresie określonym przepisami rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (t.j.: Dz. U. z 2019 r., poz. 2310, ze zm.).
Kartę parkingową osobie, o której mowa w art. 8 ust. 3a pkt 1 i 2 p.r.d., wydaje za opłatą przewodniczący powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (PZON), na podstawie wydanego przez PZON:
- orzeczenia o niepełnosprawności,
- orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień,
- łącznie ze wskazaniem spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 p.r.d., przy czym w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności spełnienie tych przesłanek może zostać stwierdzone wyłącznie w razie ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia). Rozwiązanie takie wynika z treści art. 6b ust. 3 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 100, ze zm.).
Przepisy art. 8 ust. 1 p.r.d. mają także zastosowanie do:
- osoby kierującej pojazdem, która przewozi osobę z niepełnosprawnością legitymującą się kartą parkingową;
- kierującego pojazdem należącym do placówki zajmującej się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób z niepełnosprawnościami mających znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się, przewożącego taką osobę, pozostającą pod opieką takiej placówki.
Jak stanowi art. 8 ust. 3a p.r.d., karta parkingowa dla osoby niepełnosprawnej może być wydana:
- osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się;
- osobie niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16 roku życia mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się;
- placówce zajmującej się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych mających znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się.
Jeżeli tzw. koperta (czyli miejsce wyznaczone do postoju dla osób legitymujących się kartę parkingową) jest zajęta przez samochód przewożący osobę z niepełnosprawnością, ale samochód ten nie jest oznaczony kartą parkingową dla osób niepełnosprawnych, konieczne będzie uiszczenia odpowiedniej opłaty, tak jakby chodziło o osobę w pełni sprawną.
Niemniej jednak nie wszystkie sytuacje są tak jednoznaczne, gdyż czasami miejsca przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami są zajmowanie przez pojazdy, które nie posiadają do tego uprawnień (nie są oznaczone kartą parkingową). W takich przypadkach osoby z niepełnosprawnością są zmuszone zająć standardowe miejsce parkingowe, co może wiązać się z trudnościami przy opuszczaniu kabiny pasażerskiej samochodu. Co więcej, gdy osoba z ograniczoną sprawnością organizmu zatrzyma się na płatnym miejscu parkingowym, wówczas z dużym prawdopodobieństwem będzie musiała za taki postój zapłacić.
Warto zaznaczyć, że decyzja o zwolnieniu z opłat za parkowanie na standardowych miejscach parkingowych uzależniona jest od władz samorządowych (władz miasta), dlatego też w każdym mieście obowiązują odrębne zasady.
Konkludując, zasadniczo karta parkingowa samoistnie nie zwalnia z opłat za parkowanie na terenie parkingu płatnego, ale często na podstawie wewnętrznych regulacji prawnych, poszczególne samorządy decydują się na zwolnienie posiadaczy kart z opłat w strefie płatnego parkowania. Oznacza to, że niekiedy wystarczy mieć kartę parkingową, by nie płacić za postój w strefie płatnego parkowania. Jednakże w większości miast legitymowanie się niebieską kartą parkingową uprawnia do bezpłatnego parkowania wyłącznie na tzw. kopertach. Z kolei za postój na innych miejscach parkingowych trzeba zapłacić lub wyrobić odpowiedni identyfikator (np. Warszawa).
Osoba posiadająca kartę parkingową powinna pamiętać, że nie może parkować na przykład w bramie, sąsiedztwie przejazdu kolejowego lub na chodniku, pozostawiając mniej niż 1,5 m szerokości.
Mając na uwadze powyższe, osoba z niepełnosprawnością przed wyjazdem musi sprawdzić zasady parkowania w danym mieście. W przeciwnym razie może ona zapłacić karę za parkowanie bez wniesienia przewidzianej prawem opłaty.
Warto zaznaczyć, że w oparciu o art. 96b ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j.: Dz. U. Z 2022 r., poz. 2151, ze zm.) nieuprawnione posługiwanie się kartą parkingową podlega karze grzywny do 2000 złotych.
Autor: Paweł Kawka, Redaktor WERBEO