Praca

Święto w sobotę – dzień wolny

10 listopad 2023

Nie ma co ukrywać, że pracownicy uważnie patrzą w kalendarz, by wiedzieć, w jaki dzień tygodnia wypada święto, będące ustawowo dniem wolnym. Dla pracujących w pięciodniowym cyklu święto wypadające w sobotę może się wydawać niezbyt dobrą wiadomością. Czy aby na pewno?

Niedługo będziemy obchodzili kolejną rocznicę 105 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. W tym roku przypada ono w sobotę. Może się wydawać, że dla pracujących nie jest to zbyt dobra wiadomość. Jednak ustawodawca, wiedząc, że dość często święta wypadają w sobotę, zobowiązał pracodawcę do udzielenia pracownikowi dnia wolnego za święto, które w danym okresie rozliczeniowym wypadło w innym dniu niż niedziela. Potwierdzenie tego rozwiązania znajdziemy w art. 130. § 2. kodeksu pracy „Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin”.

Z punktu widzenia ten zapis jest o tyle istotny, że jasno mówi, że pracownikowi przysługuje dzień wolny za święto, które przypada w sobotę (lub innym dniu wolnym wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy).

Obowiązek ten wynika z również z treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2012 roku o sygnaturze akt K 27/11 zgodnie z którym, pracownikom za święta przypadające w dni rozkładowo wolne od pracy przysługuje inny dzień wolny.

Reasumując, pracownikom przysługuje jeden dodatkowy dzień wolny za święto przypadające na dzień inny niż niedziela. Dlatego też w tym roku 11 listopada, czyli Narodowe Święto Niepodległości, przypadające w sobotę, pracownikowi należy się dzień wolny w okresie rozliczeniowym, jaki obowiązuję dany zakład pracy.

W sytuacji, kiedy w zakładzie pracy obowiązują jednomiesięczne okresy rozliczeniowe, dzień wolny musi być oddany do końca tego samego miesiąca. Pracodawca może je udzielić zarówno przed świętem wypadającym w sobotę, jak i po nim. Zatrudniający może narzucić konkretną datę lub pozwolić pracownikom na wybór dogodnego dla nich dnia, w którym skorzystają z należnego wolnego.

Na wniosek pracownika można wyjątkowo udzielić mu dnia wolnego już po zakończeniu okresu rozliczeniowego. Jest to jednak sytuacja bardzo wyjątkowa i w razie kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy będzie trzeba wyjaśnić przyczyny nieoddania tego dnia pracownikowi w obowiązującym terminie.

Choroba nie wybiera, zwłaszcza w okresie jesiennym. Zatem może się zdarzyć, że w dniu ustalonym jako wolny za święto przypadające w sobotę, pracownik się rozchoruje i pójdzie na tzw. L4. Wówczas pracodawca nie ma obowiązku dawania takiemu pracownikowi kolejnego dnia wolnego, ponieważ, z praktycznego puntu widzenia, został on dany, ale pracownik go wykorzystał, bo nie świadczył pracy w tym dniu. Pracodawca nie miał bowiem wpływu na fakt, że pracownik się rozchoruje i wywiązał się ze swego obowiązku, udzielając dnia wolnego.

W kontekście oddawania dnia wolnego za święto, zatrudniający musi zdawać sobie sprawę, że niedopuszczalne jest oddawanie po kilka godzin dziennie w zamian za cały dzień wolnego. W razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy pracodawca może zostać ukarany mandatem za złamanie zasady pięciodniowego tygodnia pracy.

Dzień wolny za święto przypadające w sobotę należy się również osobie pracującej na pół etatu. Najczęściej zatrudniony na pół etatu pracuje codziennie po 4 godziny i dlatego należy jej się dzień wolny za święto wypadające w sobotę, gdyż musi być zachowana, podobnie jak w przypadku osób zatrudnionych na pełen etat, zasada pięciodniowego tygodnia pracy. Jednak w sytuacji, gdy ta osoba pracowałaby dwa dni po 8 godzin i raz po 4 godziny, to pracodawca nie musi jej oddawać dnia wolnego, gdyż będzie w tym przypadku zachowana zasada pięciodniowego tygodnia pracy.

Nie jest rzadkością praca w systemie weekendowym. Jest to rozwiązanie popularne wśród studentów lub osób pracujących dodatkowo. Również na wniosek pracownika pracodawca może objąć go weekendowym czasem pracy. Taki tryb pracy polega na wykonywaniu obowiązków zawodowych tylko w piątki, soboty, niedziele i święta. Rozwiązanie to znalazło swoje odzwierciedlenie w art. 144 kodeksu pracy. W takim przypadku pracodawca nie musi oddawać mu dnia wolnego za święto wypadające w sobotę.

Pracownik, któremu pracodawca niezależnie od przyczyny nie odda dnia wolnego za 11 listopada 2023 r., ma prawo upomnieć się o wypłatę należnego wynagrodzenia za ten dzień. Z kolei w sytuacji, gdy pracodawca nie udzieli pracownikowi dnia wolnego za 11 listopada i dojdzie do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, musi wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.

Na koniec warto przypomnieć, że w Polsce mamy obecnie 13 świąt, które są dniami wolnymi od pracy:

1 stycznia – Nowy Rok
6 stycznia – Święto Trzech Króli
pierwszy dzień Wielkanocy (święto zawsze wypadające w niedzielę)
drugi dzień Wielkanocy (święto zawsze wypadające w poniedziałek)
1 maja – Święto Pracy
3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja
Zielone Świątki (Zesłanie Ducha Świętego) – (święto zawsze wypadające w niedzielę)
Dzień Bożego Ciała
15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
1 listopada – Święto Wszystkich Świętych
11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości
25 grudnia – pierwszy dzień Bożego narodzenia
26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.