Prawo

Najistotniejsze z planowanych zmian w nowelizacji systemu orzekania o niepełnosprawności

12 grudzień 2024

Czytasz, że ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych po raz kolejny zostanie znowelizowana i szybko scrollujesz dalej. Stop! Proponowane zmiany będą miały istotny wpływ na Twoją codzienność.

Planowane zmiany w 2025 r.

Łukasz Krasoń, Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z ramienia Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej uchylił rąbka tajemnicy o projektowanych zmianach w ustawie o rehabilitacji (numer projektu UD137). Mają one dotyczyć uprawnień, ulg, świadczeń, wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz ważności kart parkingowych. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zakłada, że Rada Ministrów przyjmie projekt jeszcze w IV kwartał 2024 r., zatem najprawdopodobniej przedstawione poniżej zmiany staną się prawem w 2025 r.

Zmiany w orzekaniu o stopniu niepełnosprawności

Szczególne zainteresowanie, zarówno wśród osób z niepełnosprawnościami, jak i osób, które je zatrudniają, budzi kwestia orzekania o stopniach niepełnosprawności. Według zapowiedzi wprowadzone zmiany mają poprawić efektywność działania zespołów orzeczniczych. Docelowo ma to doprowadzić do usprawnienia procesu orzeczniczego.

Jedną z kluczowych zmian w nowelizacji omawianej ustawy jest wprowadzenie maksymalnych terminów rozpatrywania wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Obecne przepisy nie precyzują jasno terminów na rozpatrzenie takich wniosków, co może prowadzić do przewlekłości postępowań. Nowe przepisy wprowadzają maksymalny okres rozpatrywania wniosku w pierwszej instancji do 3 miesięcy. W przypadku odwołania do II instancji czas ten zostanie skrócony do 2 miesięcy.

Celem tych zmian jest zapewnienie sprawniejszego działania zespołów orzeczniczych oraz skrócenie czasu oczekiwania na wydanie decyzji. Praktyka pokazuje, że procedury te często się przedłużają, co wpływa negatywnie na możliwość szybkiego uzyskania wsparcia czy ulg wynikających z posiadania orzeczenia. Nowe przepisy pozwolą na uregulowanie tej kwestii, a także zmniejszą ilość ponagleń kierowanych do wyższych instancji.

Zespoły orzecznicze zostaną również zwolnione z obowiązku wysyłania zawiadomień o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy, jeśli przekroczony zostanie termin wynikający z KPA. Ma to na celu uproszczenie biurokracji i zmniejszenie ilości formalności.

Kolejna nowość będzie dotyczyła skrócenia okresu przechowywania dokumentacji orzeczniczej. Chodzi o skrócenie obowiązku archiwizacji dokumentacji dotyczącej postępowań orzeczniczych z 50 do 20 lat. Obecnie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności są zobowiązane do przechowywania dokumentacji orzeczniczej przez pół wieku, co generuje duże koszty związane z archiwizacją danych. Wprowadzenie 20-letniego okresu przechowywania dostosowuje przepisy dotyczące orzeczeń o niepełnosprawności do tych, które obowiązują przy przechowywaniu dokumentacji medycznej.

Przestanie obowiązywać ustawa o zamówieniach publicznych z 11 września 2019 r., którą stosowano przy powoływaniu specjalistów do zespołów orzeczniczych. Dotychczasowe regulacje w tym zakresie znacznie utrudniały zatrudnianie lekarzy, psychologów czy fizjoterapeutów do pełnienia funkcji orzeczników, co wpływało na efektywność pracy zespołów. Wyłączenie tych przepisów pozwoli na szybsze zatrudnianie niezbędnych specjalistów i sprawniejsze funkcjonowanie zespołów, co przełoży się na szybsze wydawanie orzeczeń.

Jedna osoba – jedno orzeczenie

Od jakiegoś czasu w swoich medialnych wypowiedziach minister Krasoń podkreśla, że w istniejącym systemie orzekania o stopniu niepełnosprawności panuje bałagan. Ministerstwo chce zaprowadzić porządek tak, by osoba z niepełnosprawnością legitymowała się tylko jednym orzeczeniem. Możliwe będzie niwelowanie przez powiatowy zespół poprzednio wydanych orzeczeń. Posiadanie przez osoby z niepełnosprawnościami więcej niż jednego orzeczenia o niepełnosprawności oraz posługiwanie się nimi wymiennie, przed różnymi organami i instytucjami, wprowadza wątpliwości, co do faktycznego stanu zdrowia danej osoby oraz ma konsekwencje związane z korzystaniem przez nią z wielu uprawnień.

Faktem jest, że w tej chwili w przepisach ustawy brakuje rozwiązań prawnych, które umożliwiają weryfikację ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności (np. poprzez elektroniczny system). Wprowadzenie takich regulacji ułatwi m. in. osobom niepełnosprawnym korzystanie z różnego rodzaju ulg czy form wsparcia, poprzez potwierdzenie swojego statusu, a pracodawcom upewnienie się co do aktualności przekazanego orzeczenia, od którego ważności zależy dofinansowanie wynagrodzeń niepełnosprawnego pracownika z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

W hotelu z psem asystującym

Dzięki wprowadzonej nowelizacji osoba z niepełnosprawnością będzie mogła przemieszczać się i przebywać z psem asystującym w większej ilości miejsc. Dotychczas, zgodnie z przepisami, osoba z psem asystującym mogła wejść tylko do budynków użyteczności publicznej, takich jak urzędy czy szpitale, natomiast do hotelu lub pensjonatu, już nie. Wprowadzenie nowych przepisów umożliwi osobom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych oraz innych formach wypoczynku, bez konieczności pozostawiania psa asystującego. To istotny krok w kierunku poprawy dostępności usług dla osób z niepełnosprawnością. Kolejnym novum będzie wydłużenie ważności kart parkingowych. Wprowadzenie nowych przepisów pozwoli na automatyczne przedłużenie ważności kart parkingowych, co wyeliminuje konieczność ich częstego odnawiania.

Autor: Monika Łysek, Redaktor WERBEO