Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami apelują o sprawiedliwe składki emerytalne

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami skarżą się na przepisy, które ograniczają okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko do minimalnego wymaganego czasu, by otrzymać najniższą emeryturę (20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn). Po tym okresie składki przestają być opłacane, nawet jeśli opiekun nadal sprawuje opiekę. Taka postać rzeczy powoduje, że osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym mogą mieć bardzo niskie emerytury, co zagraża ich bezpieczeństwu finansowemu i może prowadzić do ubóstwa. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) zwrócił się do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z prośbą o zmianę przepisów, aby składki były opłacane przez cały okres sprawowania opieki.

Należy zaznaczyć, że ograniczenie czasu opłacania składek na emeryturę i rentę nie dotyczy osób, które nie pracują, ponieważ opiekują się kimś, kto otrzymuje świadczenie wspierające (zgodnie z ustawą z 7 lipca 2023 r.). W ich przypadku składki są opłacane przez cały czas sprawowania opieki.

Te kwestie zostały poruszane już wcześniej m.in. w interpelacjach poselskich. Jednak w swoich odpowiedziach Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej niezmiennie utrzymuje, że nie prowadzi obecnie prac nad zmianą przepisów dotyczących wydłużenia okresu opłacania składek emerytalnych i rentowych dla opiekunów pobierających świadczenia opiekuńcze. Dla uspokojenia nastrojów resort zapowiedział jednak analizę tego problemu. Chodzi zwłaszcza o ocenę jego skali oraz potencjalnych skutków finansowych wprowadzenia rozwiązania, w którym składki byłyby opłacane przez cały czas sprawowania opieki.

Jest jeszcze jedna sprawa, która została poruszona podczas spotkania z przedstawicielami inicjatywy „Nasz Rzecznik”. Chodzi o zasiłek pogrzebowy. Obecnie, jeśli opiekun nie ma statusu osoby ubezpieczonej (bo składki przestały być opłacane), jego bliscy nie mogą otrzymać zasiłku pogrzebowego po jego śmierci.

Zgodnie bowiem z art. 77 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1. ubezpieczonego;
2. osoby pobierającej emeryturę lub rentę;
3. osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;
4. członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

W piśmie adresowanym do minister Agnieszki Dziemianowicz-Bąk, wysłanym przez zastępcę RPO czytamy, że z „powyższej regulacji wynika, że po wyczerpaniu okresu opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres odpowiadający minimalnemu okresowi uprawniającemu do najniższej emerytury, następuje utrata statusu ubezpieczonego, co w przypadku śmierci opiekuna skutkuje brakiem prawa do zasiłku pogrzebowego dla jego bliskich. Materia ta pozostaje w ścisłym związku z okresem opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opiekunów”.

Na koniec RPO prosi minister o „podjęcie działań legislacyjnych odpowiadających oczekiwaniom osób wspierających bliskich z niepełnosprawnościami i pobierających z tego tytułu świadczenia opiekuńcze”.

Czekamy na odpowiedź ministerstwa w tej sprawie.

Monika Łysek, Redaktror WERBEO