Orzeczenia o niepełnosprawności w 2025 r. Sprawdź, co się zmieniło?

Osoba, która chce uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności musi złożyć wniosek oraz druk zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia do zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Do wniosku i zaświadczenia lekarskiego należy dołączyć pozostałe dokumenty. Wszytko to należy zrobić względnie szybko, gdyż zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wnioskodawcy, jest ważne tylko 30 dni od daty jego wystawienia. Wbrew pozorom stan zdrowia nie jest jedynym kryterium, branym pod uwagę podczas ustalania niepełnosprawności przez komisję orzeczniczą. Skład orzekający musi zbadać pacjenta pod kątem fizycznego, psychicznego i społecznego funkcjonowania, ponieważ choroba (czy dokładniej naruszenie sprawności organizmu) nie zawsze równa się niepełnosprawności.

Po złożeniu dokumentów należy oczekiwać na pismo, informujące o terminie posiedzenia składu orzekającego. Udział w posiedzeniu jest obowiązkowy. Po zbadaniu przez skład orzekający, należy oczekiwać na decyzję o przyznaniu stopnia niepełnosprawności lub braku podstaw do zakwalifikowania do któregokolwiek z nich. Orzeczenie może zostać wydane na stałe lub na określony czas, zależy to od oceny możliwości poprawy stanu zdrowia w przyszłości. 
Jeśli orzeczenie uprawomocni się, można złożyć w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej. Dokument ten uprawnia do korzystania z ulg i uprawnień.

Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest przez:

To właśnie te sądy kontrolują prawidłowość orzekania, rozpatrują także odwołania od orzeczeń wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Sąd poddaje ocenie decyzję składu orzekającego, biegłych lekarzy sądowych lub innych biegłych, w zależności od potrzeb i indywidualnej problematyki sprawy.

Postępowanie orzecznicze mające na celu ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, co do zasady, jest dwuinstancyjne, czyli odbywa się w powiatowym i wojewódzkim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności.  

W tym miesiącu zmienią się wytyczne dla organów orzekających o niepełnosprawności. Wszytko za sprawą podpisanego 26 maja 2025 r. rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (Dz.U. 2025 poz. 682) o zmianie rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, podpisanego przez Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. 2021 r. poz. 857). Nowe przepisy wejdą w życie 11 czerwca 2025 r.

Zgodnie z nowymi przepisami, jeśli osoba ukończyła 16. rok życia i jest posiadaczką rzadkiej choroby genetycznej o jednorodnym i niezmiennym przebiegu lub cierpi na zespół Downa, to wydane w stosunku do niej orzeczenie, będzie ważne minimum 7 lat. W przypadku dzieci okres minimalnej ważności wydanego przeczenia to 3 lata, ale dzieci z rozpoznaniami znajdującymi się na liście 208 schorzeń, będą mogły otrzymać orzeczenie do ukończenia przez nie 16. roku życia.
Nowe wytyczne mają nie tylko ułatwić życie osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom, ale także odciążyć polski system orzeczniczy, dzięki temu PZON-y i WZON-y będą mogły skupić się przypadkach osób, które wymagają szczególnej analizy. 

Niepełnosprawność może wiązać się z niezdolnością do pracy. Orzeczenie do celów rentowych o niezdolności do pracy wydawane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Orzeczenie to jest niezbędne w procesie ubiegania się o rentę. Orzekaniem o niezdolności do pracy zajmuje się lekarz orzecznik ZUS. Tak jak w przypadku ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności, lekarz orzecznik wraz z komisją lekarską wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz bezpośredniego badania stanu zdrowia wnioskodawcy. 

Niezdolną do pracy według obowiązujących przepisów jest osoba, która utraciła całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, więc:

Sprawy wszczęte i niezakończone przed wejściem w życie rozporządzenia (11 czerwca 2025 r.) rozpatruje się, stosując przepisy rozporządzenia zmienionego. Analogicznie dzieje się w przypadku wszczętych i niezakończonych postępowań przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych.