Chorujesz na depresję? Możesz ją leczyć w sanatorium

Depresja to poważna choroba psychiczna, która znacząco wpływa na sposób myślenia, samopoczucie i funkcjonowanie chorego. Depresja należy do tzw. zaburzeń nastroju, czyli zaburzeń psychicznych skoncentrowanych zwykle wokół nieprawidłowej regulacji nastroju, co może objawiać się np. utrzymującym się smutkiem, nadmierną drażliwością i wybuchami gniewu, utratą zainteresowań czy anhedonią (utrata zdolności do odczuwania przyjemności). W przypadku depresji głównym jej objawem jest obniżenie nastroju, które utrzymuje się przez większość czasu. Nie należy mylić depresji ze smutkiem, który jest emocją, odczuwaną w sytuacjach niepowodzeń czy straty. 

Choć depresja nie znajduje się na klasycznej liście chorób uzdrowiskowych Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jak na przykład choroby reumatologiczne, czy choroby układu krążenia, to w niektórych przypadkach możliwe jest uzyskanie na nią skierowania do sanatorium. Chodzi tutaj głównie o tzw. rehabilitację neurologiczną, psychosomatyczną czy w ramach prewencji rentowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Kluczowa w tym wypadku jest odpowiednia dokumentacja medyczna przyszłego kuracjusza i decyzja lekarza prowadzącego.

Skierowanie do leczenia uzdrowiskowego depresji można otrzymać zwłaszcza w przypadku, gdy:

• współistnieje ona z innymi chorobami przewlekłymi (np. ortopedyczno-urazowymi, hormonalnymi, neurologicznymi);

• stan psychiczny pacjenta w istotny sposób wpływa na przebieg tych schorzeń;

• pacjent znajduje się w okresie stabilnym (nie występują ostre epizody, nie ma ryzyka samobójczego).

Warto pamiętać, że od 1 lipca 2023 r. lekarz wystawia wyłącznie e-skierowania (z wyjątkiem sytuacji, kiedy nie ma dostępu do Internetu lub kieruje pacjenta na leczenie uzdrowiskowe poza granicami kraju) kierujące na leczenie uzdrowiskowe. Po wystawieniu e-skierowanie może zostać automatyczne przesłane do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ, więc pacjent nie musi składać żadnych dokumentów w oddziale. Informacja o wystawionym e-skierowaniu będzie widniała także na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP), gdzie pacjent będzie mógł na bieżąco śledzić etapy rozpatrywania jego sprawy. Skierowanie wystawione przez lekarza do wojewódzkiego oddziału Funduszu powinno trafić w przeciągu 30 dni w innym przypadku traci ważność. 

• zagrożenie utraty zdolności do pracy;

• rokowanie, które wskazuje na to, że rehabilitacja może poprawić stan zdrowia pacjenta.

• skazanie zaburzeń psychicznych, które utrudnią funkcjonowanie zawodowe pacjenta.

W tym przypadku wniosek o rehabilitację (formularz ZUS PR-4) wypełnia najczęściej lekarz psychiatra lub lekarz medycyny pracy. Wniosek następnie wraz z dokumentacją medyczną składany jest do ZUS-u, a Zakład kieruje pacjenta na komisję lekarską. Po otrzymaniu pozytywnej decyzji, pacjent zostaje skierowany do konkretnego ośrodka.

Na rynku dostępnych jest wiele odpłatnych programów, przeznaczonych dla osób zmagających się z depresją, stresem, przemęczeniem czy wypaleniem zawodowym. To dobra alternatywa, dla osób, które chcą wyjechać do uzdrowiska, ale nie udało im się uzyskać skierowania z NFZ lub ZUS. Koszy takiego pobytu najczęściej kształtują się między 2000 a 4000 złotych za 10-14 dni zabiegów.

• psychoterapia i wsparcie psychologiczne – indywidualne konsultacje z psychologiem lub terapeutą, zajęcia grupowe z elementami psychoterapii czy terapia poznawczo-behawioralna (CBT);

• zabiegi fizykalne i balneoterapia – obejmujące hydroterapię, krioterapię, masaże relaksacyjne i klasyczne;

• aktywności na świeżym powietrzu – spacery leśne (sylwoterapia), nordic walking, ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne, ćwiczenia usprawniające w wodzie;

• zajęcia relaksacyjne i integracyjne – joga, stretching, medytacja, muzykoterapia, arteterapia;

• indywidualne i grupowe formy dostosowane do potrzeb pacjentów.

1. Stan depresji musi być ustabilizowany – zakończyła się ostra faza depresji, po wprowadzeniu farmakoterapii i/lub terapii.

2. Pacjent musi być zdolny do samodzielnego funkcjonowania (w zakresie higien, poruszania się, uczestnictwa w zabiegach i terapiach).

3. Pacjent musi posiadać zgodę lekarza prowadzącego, np. psychiatry, która potwierdzałaby, że leczenie w uzdrowisku/ośrodku rehabilitacyjnym nie stwarza zagrożenia dla jego zdrowia i życia.

Lekarz powinien zaznaczyć, że wyjazd nie zastępuje terapii psychiatrycznej, ale wspomaga leczenie pacjenta. 

• ostra faza depresji (tj. głęboki smutek, bezsenność, myśli katastroficzne, apatia, wycofanie społeczne);

• ryzyko samobójstwa;

• niestabilność emocjonalna lub psychotyczna (tj. lęki napadowe, urojenia, silna drażliwość, napady agresji).

Ponadto ZUS podaje szereg przeciwwskazań do rehabilitacji chorób psychosomatycznych (do których zalicza się także depresja). Są to:

• zaburzenia psychiczne ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym;

• uzależnienie od alkoholu i leków;

• głębsze zaburzenia osobowościowe (osobowość paranoiczna, osobowość dysocjacyjna);

• zaburzenia psychotyczne;

• znaczny stopień niepełnosprawności intelektualnej. 

Natomiast wyjazd w ramach tzw. prewencji rentowej ZUS jest w pełni finansowany przez Zakład. ZUS pokrywa także koszty dojazdu i wypłaca świadczenie rehabilitacyjne, jeśli pacjent w czasie pobytu nie pracuje.