Czy świadczenia pielęgnacyjne należne na starych zasadach mają charakter praw nabytych?

Przepisy art. 63 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r., poz. 1429, ze zm.) – dalej: u.ś.w., jednoznacznie wskazują, że osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie u.ś.w. (do dnia 31 grudnia 2023 r.) lub po tym dniu, w dalszym ciągu będą mogły pobierać to świadczenie na zasadach obowiązujących przed 1 stycznia 2024 r. Tak więc dotyczy to także osób, które nabyły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach i wystąpią o kontynuację pobierania tego świadczenia na starych zasadach. Czy oznacza to, że prawo do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach sprzed wejścia w życie u.ś.w., przysługuje uprawnionym na zasadach praw nabytych?

W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie należy odwołać się do odpowiedzi z dnia 25 czerwca 2024 r. (znak pisma: BM-II.059.1.229.2024) na interpelację poselską nr 2423 z dnia 27 marca 2024 r. (złożoną przez posłankę Iwonę Hartwich), udzielonej przez Aleksandrę Gajewską, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej.

Aleksandra Gajewska potwierdziła, że u.ś.w. w art. 63 ust. 1 tej ustawy zapewnia „pełną i szeroką ochronę praw nabytych przez opiekunów osób z niepełnosprawnościami”, którzy nabyli lub nabędą prawo do  świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., jeżeli osoby te za okres co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. będą uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych (obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r.) ), jednak nie dłużej aniżeli do końca okresu, na który prawo do świadczenia pielęgnacyjnego zostało przyznane, z zastrzeżeniem art. 63  ust. 3 u.ś.w.

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach będzie przysługiwało także opiekunowi osoby z niepełnosprawnością, jeżeli względem osoby, nad którą sprawuje opiekę, zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności, o ile złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności nastąpi w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia. W takiej sytuacji konieczne będzie złożenie wniosku o  świadczenie pielęgnacyjne w terminie 3 miesięcy od dnia wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.

W celu pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach konieczne będzie również spełnienie dotychczasowych warunków pobierania tego świadczenia. Warto w tym aspekcie przypomnieć, że stosownie do brzmienia art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j.: Dz. U. z 2023 r., poz. 390, ze zm.) - dalej u.ś.r., obowiązującego do dnia 31 grudnia 2023 r., świadczenie pielęgnacyjne (na starych zasadach) przysługuje:

- w sytuacji, gdy osoby te nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia albo innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą posiadającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności, łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Niestety z powodu niejasności obowiązujących przepisów pracownicy ośrodków pomocy społecznej odmawiają przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach, np. w przypadku, gdy osoba uprawniona wystąpi o to świadczenie po dniu 31 grudnia 2023 r.

Mając na uwadze powyższe, wiceminister Aleksandra Gajewska poinformowała, że w dniu 5 września 2023 r. materiał informacyjny dotyczący zmian prawnych wprowadzonych na podstawie u.ś.w., w tym w zasadach przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego na nowych i dotychczasowych zasadach, został przesłany przez MRPiPS do wszystkich gminnych organów właściwych, które przyznają świadczenia opiekuńcze, a także do wojewodów.

Autor: Paweł Kawka, Redaktor WERBEO