Niepełnosprawni

Taniec i Niepełnosprawność

20 luty 2023

Ciało ludzkie kryje wiele tajemnic. Wciąż niejednokrotnie jesteśmy zaskakiwani tym, jakie są granice działań z ciałem. Wciąż często obserwujemy, jak te granice są przekraczane. Nie da się ukryć, że ogromną rolę odgrywają tu osoby z niepełnosprawnościami, dla których taka determinacja to coś znacznie więcej niż sama chęć rehabilitacji. Tutaj bowiem potrzeba niezwykłej siły charakteru...

źródło: obpon.pl

Ruch i taniec osób z niepełnosprawnościami do drugiej połowy XX wieku traktowano jako dodatek do procesu rehabilitacji oraz element integracji społeczności dotkniętej różnego rodzaju chorobami. W drugiej połowie XX wieku popularność zaczął zdobywać taniec integracyjny. Bazował on na tańcu towarzyskim, w którym co najmniej jedna osoba w parze poruszała się na wózku inwalidzkim. Od 1977 roku zaczęto organizować turnieje w tej dziedzinie, rozważano również opcję włączenia tej kategorii do dyscyplin paraolimpiady. "Równolegle rozwijał się taniec modernistyczny wykonywany przez osoby niepełnosprawne. Czynił to instruktor tańca Hilde Holger. W 1968 roku wystawił on pierwszy spektakl, w którym udział wzięły osoby z niepełnosprawnością intelektualną, a pośród jego uczniów był Wolfgang Stange, który założył pierwszy zespół zrzeszający tancerzy z niepełnosprawnością - Amici Dance Theatre Company.

 

Kiedy w przestrzeni teatru pojawili się tancerze niepełnosprawni, tworząc na scenie spektakle taneczne z uznanymi w pełni sprawnymi tancerzami wśród ówczesnych krytyków wzbudziło to mnóstwo emocji. Wielu z nich wyrażało mocno niepochlebne recenzje, uważali że jest to „przegląd dziwolągów”, „sztuka ofiar”. Pisali o widocznych u tancerzy niesprawnościach, takich jak amputowane kończyny czy poruszanie się o kulach lub na wózku. Na szczęście nie zraziło to ani nie skłoniło do zaprzestania twórczych działań tancerzy i współpracujących choreografów.

Obecne zespoły mające w swoich szeregach osoby z niepełnosprawnościami wystawiają spektakle jeżdżąc z nimi po całym świecie.

 

Jednym z zespołów działających właśnie w taki sposób jest AXIS Dance Company, którego repertuar obejmuje ponad sześćdziesiąt spektakli. Zespół ten zdobył również siedem nagród Isadora Duncan Dance Awards.

Tancerze AXIS Dance Company są wykształceni w kierunku tańca, a ich spektakle zdobywają zarówno uznanie publiczności jak i krytyków. Tworzony przez nich repertuar to samo w sobie wniesienie dużej wartości artystycznej w taki sposób, aby spektakle AXIS Dance Company traktowane były na równi z baletami i spektaklami tanecznymi, które to tworzone są przez zespoły zatrudniające wyłącznie w pełni sprawnych tancerzy.

Twórcom AXIS Dance Company zależy na tym, aby odejść od pewnego - niestety, dość powszechnego w niektórych kręgach ludzi - wizerunku twórczości osób niepełnosprawnych jako tej twórczości, która jest mniej wartościowa i tworzona przez „biedne ofiary” jak określali ją kiedyś krytycy. Trzeba wiedzieć, że niepełnosprawni twórcy bardzo często nie tylko przeszli taką samą edukację jak osoby zdrowe, ale posiadają przy tym również zbliżone umiejętności techniczne, które poszerzone są o umiejętność pokonywania pewnych ograniczeń w celu uzyskania zbliżonego efektu.

 

Nie da się ukryć, że rozwój tańca osób niepełnosprawnych pozwolił na odejście od pewnego postrzegania ich wyłącznie przez pryzmat medyczny. Coś, co początkowo było hybrydą nauk medycznych, socjologii zdrowia, psychologii i tańca z biegiem czasu sprawiło, ze wyodrębnił się zarówno taniec integracyjny, taniec służący różnego rodzaju terapii, jak i taniec będący najwyższą jakością techniki i artystyzmu w wykonaniu osób z niepełnosprawnościami. Ogromną rolę odegrały tutaj przemiany w tańcu, które dokonały się w XX wieku za sprawą rozwoju tańca modernistycznego i postmodernistycznego. Przesunięta została granica wśród widzów, a dodatkowo wprowadzenie osób na wózkach na scenę pozwoliło wyjść poza postrzeganie ich tańca wyłącznie jako formy terapii, pozwoliło na stanie się tancerzami. A ten niezwykle wysoki poziom techniczny można zauważyć oglądając spektakle współczesnych zespołów, takich jak, wspomniany już wyżej  AXIS Dance Company, czy też na przykład Candoco Dance Company.

 

Tancerze z takich zespołów pojawiający się na scenie, bez względu na to czy są tancerzami w pełni sprawnymi, czy niepełnosprawnymi, prezentują bardzo wysoki poziom techniczny tańca, wykonują ewolucje, które są niedostępne dla wielu zdrowych ludzi, którzy nie zajmują się tańcem. To sprawia, że widz obserwujący spektakl przestaje skupiać swoją uwagę na osobach z niepełnosprawnościami motorycznymi, ponieważ te niepełnosprawności w pewnym sensie przestają istnieć.

Autor: Piotr Świerżewski, Redaktor WERBEO