Niepełnosprawni

Norma w pracy z osobami niepełnosprawnymi

14 marzec 2023

W dzisiejszym komercyjnym i globalnym społeczeństwie, które nastawione jest na typowość i przeciętność, trudno zaakceptować i tolerować to wszystko, co jest inne, co samo w sobie odbiega od ogólnie przyjętej normy...

źródło: Canva.pl

Nie da się ukryć, że bardzo często jest widoczny a przy tym tak realnie obecny zarówno brak zrozumienia dla świata ludzi niepełnosprawnych, jak i ich problemów i potrzeb. Postrzegana jest przede wszystkim niepełnosprawność, a nie człowiek z całą złożonością i głębią jego psychiki. Ma to również wpływ na ograniczenie osobom z niepełnosprawnościami wielu dziedzin życia i pokazuje brak odpowiednich przepisów prawnych, w niechętnych postawach wobec tej grupy osób, w niedoinformowaniu o niepełnosprawności.

 

Czym jest norma? Czymś co  wyznacza granice. Mówi się, że człowiek „normalny” to taki, który mieści się w pewnych granicach i różni się od tych ludzi, którzy są poza nimi, czyli są „odmienni”. Oczywiście te granice są „jakieś” i nie mogą być jaśniej określone. Jest takie jedno z podstawowych twierdzeń psychopatologii, które mówi - nie ma ostrej granicy między normą a patologią!

 

Norma to po prostu brak patologii, nic więcej. I tutaj trzeba powiedzieć coś istotnego w tej kwestii, mianowicie jeżeli istnieją tak szerokie obszary niepewności związane z myśleniem o patologii, które sprawiają, że często nie wiemy czy dane zachowanie i osoba są naprawdę nienormalne, to dokładnie takie same obszary niepewności towarzyszą pytaniu o normalność. Bardzo często pojęcie normalności jest kojarzone i wiązane z pojęciem zdrowia. A trzeba pamiętać, że zdrowie to stan dobrego samopoczucia fizycznego, społecznego, psychicznego, a nie tylko brak schorzenia czy dolegliwości.

 

I tu dochodzimy do niepełnosprawności. Odbiegający od przeciętności lub obniżony w stosunku do normy stan sprawności organizmu, który powoduje wyraźne ograniczenia i utrudnienia w wypełnianiu przez człowieka ról społecznych określany jest właśnie mianem niepełnosprawności. Niepełnosprawność to pojęcie ogólne, które obejmuje wszystkie jej stany niezależnie od tego jaki jest stopień obniżenia sprawności i okres jej trwania.

 

Doskonale wiem, że praca z osobami niepełnosprawnymi bardzo często niesie ze sobą ryzyko, że można wpaść w pułapkę pewnych definicyjnych prób segregacji i klasyfikacji oraz szufladkowania. Widziałem to nie raz. Bardzo często pojawia się wówczas pewien chaos myślenia kiedy zastanawiamy się czy dane zachowanie jest jeszcze normą czy już patologią?

Czy interweniować? Szukać pomocy czy jeszcze nie?

 

Ale właśnie to jest też tą kwintesencją. Bowiem praca z osobami niepełnosprawnymi przede wszystkim uwrażliwia, skłania do głębszej refleksji nad tym jak niezwykle cienka, a przy tym nieokreślona jest granica między tym, co pozornie jest normalne a co nienormalne. Łatwo jest czasem zatracić się. Po której stronie lustra jesteśmy?

 

A praca z osobami, które trochę inaczej doświadczają świata jest niezwykle interesująca. Przede wszystkim jest bazą i polem do zdobywania nowych, bogatych doświadczeń. A co ważne, jest spotkaniem z drugim człowiekiem, który nie jest lepszy, który nie jest gorszy, on jest po prostu inny. A przecież odmienność, która skierowana jest do mniejszości, nawet jeżeli byłaby to mniejszość zawierająca się w jednej osobie, nie może sprawiać, że patrzymy na innych jak na ludzi szalonych czy stygmatyzowanych.

 

I właśnie, to spotkanie z drugim człowiekiem - jakkolwiek by to nie zabrzmiało - określa naszą istotę człowieczeństwa. Daje nam przestrzeń i pobudza refleksję.

Autor: Piotr Świerżewski, Redaktor WERBEO