Praca

Kompetencje specjalisty bhp spoza zakładu pracy

24 marzec 2023

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa jest jednym z głównych obowiązków pracodawcy. Aby spełnić te wymagania, w niektórych zakładach pracy jest utworzenie służby bhp. Jakie wymagania musi spełniać specjalista bhp spoza zakładu pracy?

źródło: Canva.pl

Ustanowienie służby bhp przez pracodawcę

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem w każdym zakładzie pracy muszą być przestrzegane zasady bhp. W przypadku firm, które mają więcej niż 100 pracowników, pracodawca jest zobowiązany do utworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy pełniącej funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Natomiast pracodawca zatrudniający do 100 pracowników może zlecić zadania z zakresu bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

 

1.     zatrudnia do 10 pracowników, albo

2.     zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

 

Specjalista bhp

Jak już wyżej zasygnalizowano, firmy zatrudniające do 100 pracowników, zadaniami z zakresu bhp mogą powierzyć jednemu wybranemu pracownikowi. Do jego obowiązków należy czuwanie nad przestrzeganiem reguł gwarantujących bezpieczną pracę oraz reagowaniu na wszelkiego rodzaju zdarzenia naruszające bhp lub mogące doprowadzić do niebezpiecznych sytuacji na terenie przedsiębiorstwa.

Człowiek odpowiedzialny za utrzymanie bhp w zakładzie pracy musi mieć odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenia. Pracownik zajmujący to stanowisko musi przejść odpowiednie szkolenie. Jednak zgodnie z art. 237¹¹ par. 2 kodeksu pracy pracodawca może wybrać na to stanowisko osoby spoza grona zatrudnionych.

Powyższy artykuł, w przypadku braku kompetentnych pracowników, pozwala pracodawcy powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Niezależnie kto pełni w firmie nadzór bhp, musi przejść odpowiednie szkolenie. Na ten fakt zwraca uwagę wyrok NSA z 26 lutego 2019 roku (sygn. akt I OSK 841/17):

„Nawet gdy pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób nie ma kompetentnych pracowników do wykonywania zadań służby bhp, to i tak jest zobligowany do jej utworzenia i nie ma wyboru pomiędzy utworzeniem służby bhp w zakładzie a powierzeniem wykonywania zadań z tego zakresu specjalistom spoza zakładu pracy. Dopiero gdy pracodawca nie może znaleźć kompetentnych pracowników dla wykonywania służby bhp, może powierzyć wykonywanie zadań tej służby specjalistom spoza zakładu pracy, przy czym w razie sporu, to na pracodawcy ciąży obowiązek wykazania braku możliwości zatrudnienia właściwych pracowników, niezbędnych dla stworzenia zakładowej służby bhp”.

 

Kwalifikacje specjalisty bhp spoza zakładu pracy

Wybierając specjalistę bhp spoza swojego zakładu pracy, pracodawca musi udowodnić, że takim specjalistą nie może być żaden z jego pracowników. Jest to istotna kwestia podczas ewentualnej kontroli zakładu pracy ze strony odpowiednich organów administracyjnych lub PIP. Uzasadnieniem wyboru specjalisty bhp spoza grona osób zatrudnionych może być np. to, że żaden z pracowników nie posiada ani odpowiedniej wiedzy, ani doświadczenia z zakresu utrzymywania i realizacji zadań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie.

W tym miejscu warto przypomnieć, że z brzmienia art. 7 ust. 3 Dyrektywy Rady z dnia 12 czerwca 1989 roku w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (89/391/EWG) wynika, że jeżeli przedsiębiorstwo nie posiada odpowiednich zasobów do zorganizowania środków ochronnych i zapobiegawczych przed zagrożeniami, to powinno ono skorzystać z usług podmiotów zewnętrznych. Przepis art. 7 ust. 3 dyrektywy przewiduje więc obowiązek skorzystania z wykwalifikowanych usług zewnętrznych, ale tylko w przypadku gdy środki przedsiębiorstwa są niewystarczające. Powyższe dotyczy także wyboru osób na stanowisko specjalisty bhp, jeśli żaden z pracowników nie nadaje się do wykonywania tego obowiązku, to pracodawca musi znaleźć odpowiednią osobę spoza swojej firmy.

Zaznaczmy, że stanowisko specjalisty bhp może objąć osoba, która ma wyższe wykształcenie lub specjalność w zakresie bhp, albo ma studia podyplomowe z zakresu bhp i co najmniej 1 rok stażu pracy w tej służbie.

W przypadku starszych specjalistów bhp wymagany okres stażu jest wyższy i wynosi 3 lata. Od głównego specjalisty bhp oczekuje się natomiast co najmniej 5-letniego stażu w służbie.

Okazuje się, że nazwa kierunku studiów nie odgrywa istotnej roli przy klasyfikowaniu danej osoby na stanowisko specjalisty bhp. Zdaniem sądów większe znaczenie ma tutaj to, jakie przedmioty związane ze stosowaniem bhp i w jakiej liczbie były realizowane podczas studiów. Możliwy jest więc przypadek, że zewnętrznym specjalistą bhp zostanie osoba z wykształceniem wyższym, które z pozoru nie ma nic wspólnego z zasadami bezpiecznej i higienicznej pracy.

 

Zawarcie umowy ze specjalistą bhp

Osoba zatrudniona z zewnątrz na stanowisku specjalisty bhp nie koniecznie musi mieć umowę o pracę. Specjalista może bowiem wykonywać swoje obowiązki także na podstawie umowy zlecenia. Dopuszczalne jest także zatrudnienie specjalisty bhp w ramach kontraktu B2B, czyli na podstawie działalności gospodarczej wykonywanej przez taką osobę.

Bez względu na rodzaj umowy zawartej ze specjalistą bhp powinna ona dokładnie precyzować zakres obowiązków takiej osoby. Szczegółowe kompetencje służby bhp możemy odnaleźć w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 2 września 1997 roku.

Umowa ze specjalistą bhp może być zarówno umową terminową, jak i bezterminową. Wymagana jest przynajmniej zwykła forma pisemna, choć teoretycznie prawo nie zakazuje zatrudnienia specjalisty poprzez zastosowanie formy ustnej (byłaby ona jednak zbyt trudna dowodowo i problematyczna w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczek na podatek dochodowy).

Autorka: Monika Łysek, Redaktorka WERBEO