Niepełnosprawni

Rynek otwarty i… zamknięty

14 sierpień 2023

Nie ma co się oszukiwać, twierdząc, że osobie z niepełnosprawnością łatwo jest znaleźć pracę. Oczywiście dużo zależy od poziomu wykształcenia oraz stopnia samodzielności, nie tylko tej fizycznej, ale przede wszystkim mentalnej.

źródło: Canva.pl

Rynek otwarty czy chroniony?

Osoba z orzeczoną niepełnosprawnością może szukać pracy na otwartym rynku pracy lub chronionym rynku pracy. Termin „rynku otwartego” nie został precyzyjnie zdefiniowany i jest postrzegany jako przeciwieństwo rynku chronionego. Wszystkie firmy zatem, nieposiadające statusu zakładu pracy chronionej, wliczają się automatycznie w gamę przedsiębiorstw tworzących otwarty rynek pracy.

Zwolennicy tego typu zatrudnienia chętnie wskazują na jego dobroczynny wpływ na niepełnosprawnych pracowników prowadzący do pełnego uczestnictwa tych osób w zawodowym i społecznym życiu i to na równi z osobami sprawnymi. W ostateczności osiągany jest więc cel stawiany przed licznymi politykami, pedagogami i psychologami, czyli integracja zawodowo-społeczna.

Otwarty rynek pracy oferuje również zwykle możliwość osiągania wyższych zarobków, większy wybór stanowisk i firm, a także znacznie zwiększa szansę awansu niepełnosprawnych pracowników. Warto jednak pamiętać, że dla pracodawcy z otwartego rynku pracy nie tyle liczy się orzeczenie o niepełnosprawności, ile raczej umiejętności, kwalifikacje, doświadczenie, czy wreszcie cechy charakteru lub osobowości danego kandydata. Coraz częściej pracodawcy z otwartego rynku pracy umieszczają w ofertach pracy adnotacje zachęcające osoby z niepełnosprawnością do składania swoich aplikacji. Warto korzystać z takich ofert, ale brak tych informacji nie powinien powstrzymywać przed wysłaniem CV na interesujące ogłoszenia.

Zatrudniona osoba z niepełnosprawnością ma do wykonania te same zadania, co jego sprawni koledzy, podobny zakres obowiązków i korzysta dokładnie z tych samych możliwości rozwoju zawodowego. Nie oznacza to jednak, że stanowisko w danym zakładzie pracy musi wyglądać identycznie, jak wszystkie te, które się tam znajdują. Powinno ono bowiem być dostosowane do indywidualnych potrzeb osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, co z kolei daje im możliwość bycia konkurencyjnymi współpracownikami.

Natomiast rynek chroniony tworzą przedsiębiorstwa, które otrzymały od wojewody status Zakładu Pracy Chronionej (ZPCh). Tutaj pracodawca ma prawny obowiązek zapewnienia pracownikom z niepełnosprawnościami pewnych przywilejów. Zapewnienie pielęgniarskiej i lekarskiej opieki na terenie zakładu. Przede wszystkim prowadzący ZPCh ma obowiązek gromadzenia i zarządzania środkami Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (ZFRON) oraz organizowania i prowadzenia rehabilitacji pracowników z niepełnosprawnościami. Ponadto muszą zadbać o zapewnienie dostępności budynku i dostosowanie stanowisk pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Pracodawcy prowadzący ZPCh jest zobowiązany do ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z zatrudnianiem osób, mających orzeczony stopień niepełnosprawności, do których zaliczają się m.in. koszty zwolnień na specjalistyczne badania oraz transportu.

Decyzja o tym, w której części rynku pracy osoba z niepełnosprawnością zacznie szukać pracy, zależy od jej preferencji i kompetencji oraz od tego, gdzie znajdzie pracodawcę, spełniającego jej oczekiwania.

Informacja o niepełnosprawności w curriculum vitae

No właśnie, zamieszczać w cv informację o swojej niepełnosprawności, czy nie? Przed takim dylematem staje niejeden kandydat do pracy, mający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Wszystko zależy od kontekstu i od tego, na jakie stanowisko kandydat aplikuje. Niestety, wciąż jeszcze część pracodawców na otwartym rynku jest zamknięta na zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami. Przynajmniej część z nich myśli stereotypowo, jest zamknięta w swojej bańce, nie chcąc z niej wyjść, zamyka się na nowe możliwości. Zamieszczenie informacji w cv o niepełnosprawności z jednej strony może zostać odczytane przez rekrutera, jako przejaw otwartości, a nawet odwagi, a z drugiej strony, jeśli firma nie jest przygotowana na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami, może oszczędzić rozczarowania podczas rozmowy kwalifikacyjnej.

Jesteś doskonałym pracownikiem z niepełnosprawnością

W idealnym świecie fakt bycia osobą z niepełnosprawnością w procesie zatrudnienia nie miałby żadnego znaczenia. Jednak rzeczywistość jest zupełnie inna. Dlatego kandydat z niepełnosprawnością musi być świadomy, że oprócz tego, że podczas rozmowy kwalifikacyjnej będzie przekonywał, że merytorycznie jest najlepszą osobą na to konkretne stanowisko, to jeszcze będzie zobowiązany dowodzić, że jego niepełnosprawność nie będzie barierą w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Jest to dość karkołomne z punktu widzenia osoby z niepełnosprawnością i może być postrzegane jako przejaw dyskryminacji. Z drugiej strony odpowiednie naświetlenie sytuacji i otwartość w mówieniu o niepełnosprawności i wynikających z niej komplikacjach może zostać poczytane in plus. Przy tej okazji warto podkreślić, że niepełnosprawność i wynikające z niej ograniczenia nie będą miały wpływu na wypełnianie obowiązków zawodowych.

Autor: Monika Łysek, Redaktor WERBEO