Rola medytacji i jogi w terapii różnych problemów zdrowotnych

W  przypadku wszystkich tych dolegliwości możemy sobie skutecznie pomóc prostym narzędziem wspomagającym metody leczenia – medytacją i jogą. Współcześnie medytacje i towarzyszące im ćwiczenia fizyczne, połączone z praktykami oddechowymi, czyli joga, są często wykorzystywane do oczyszczenia umysłu i redukowania stresu oraz są stosowane jako część terapii różnych problemów zdrowotnych. W ten sposób kultura Zachodu zaadaptowała elementy kultury Wschodu, gdzie medytacja jest częścią wierzeń, a joga formą praktykowania religii.

Z łaciny meditatio oznacza zagłębianie się w myślach, rozważanie, namysł, ale termin ten, o czym już napomknęliśmy, wywodzi się z duchowości Wschodu i oznacza tam coś dokładnie przeciwnego. Mianowicie wschodnia medytacja zakłada oczyszczenie umysłu z jakichkolwiek myśli i wyobrażeń. Jej celem jest zwiększenie wewnętrznej energii siły życiowej, aby rozwinąć empatię, wielkoduszność i przebaczanie. Praktyki medytacyjne polegają więc na ćwiczeniu umysłu i wprowadzaniu się w odmienny stan świadomości dla uzyskania dobroczynnego skutku i wywołania pochwalnych etycznie postaw.

Upraszczając nieco, joga w praktykach wschodnich to ćwiczenia fizyczne połączone z praktyką medytacyjną, których celem jest doznanie całkowitej integracji i wyzwolenie z koła narodzin i śmierci. Zachód zredukował jogę do ćwiczeń fizycznych, ale największy sens i wartość terapeutyczną niesie połączenie jogi i medytacji, czyli powrót do jej wschodnich korzeni.

Działanie terapeutyczne tych technik w depresji i zaburzeniach lękowych można wyjaśnić poprzez kilka zachodzących procesów. Są to:

1. Redukcja stresu – praktykując te techniki obniżamy poziom kortyzolu, który potocznie nazywany jest hormonem stresu. W efekcie zmniejsza się napięcie emocjonalne, a tym samym poprawia się nam samopoczucie.
2. Uspokojenie układu nerwowego dzięki technikom oddechowym – równomierny, głęboki oddech wymagany w jodze i medytacjach dobroczynnie wpływa na korelacje pomiędzy układem współczulnym a przywspółczulnym. A to pomaga zapanować nad stresem i w efekcie wywołuje uczucie odprężenia, prowadzące do uspokojenia organizmu.
3. Odprężenie i uspokojenie wpływają pozytywnie na inne funkcje mózgu, np. na koncentrację, zdolności do przyswajania wiedzy, co pośrednio pomaga także lepiej radzić sobie z emocjami w przyszłości.

Te same mechanizmy redukujące stres korzystnie wpływają także na obniżenie ciśnienia tętniczego. Stres jest bowiem jednym z głównych czynników wpływających na jego podwyższenie. Z kolei joga, poprzez harmonijne połączenie rozładowującego napięcie ruchu, uspokajającego oddechu i relaksacji przywraca równowagę układu nerwowego, co sprzyja normalizacji ciśnienia. I choć joga nie zastąpi tradycyjnych, farmakologicznych metod leczenia nadciśnienia i w konsekwencji zapobiegania zawałom i udarom, jest jego wartościowym uzupełnieniem.

Za to joga okazała się niezwykle skuteczna w uśmierzaniu bólów kręgosłupa, zwłaszcza w jego dolnym odcinku. Osoby praktykujące jogę doświadczają zmniejszenia intensywności bólu i poprawy jakości życia, co dokładnie wykazały badania profesora Jona Kabat-Zinnina, pioniera w zaadaptowaniu praktyk mindfulness w terapii schorzeń kręgosłupa i autora program leczniczego Mindfulness-Based Stres Reduction (Wyniki badań zostały szczegółowo przedstawione w optymistycznej książce “Życie piękna katastrofa”, którą gorąco polecamy osobom pragnącym zgłębić temat). Niespieszne ćwiczenia rozciągające, wzmacniają mocno mięśnie przykręgosłupowe oraz poprawiają elastyczność i mobilność ciała. Joga w dużej mierze koryguje wady postawy, sprzyja utrzymywaniu prawidłowej, wyprostowanej sylwetki. Poszczególne pozycje (asany) redukują napięcia w konkretnych odcinkach kręgosłupa, co pozwala dopasować praktykę do potrzeb chorującego. Dla lędźwi korzystne zwłaszcza są pozycje takie jak “pies z głową w dół” i “kobra”, w których kręgosłup jest wygięty w inną niż zazwyczaj stronę, w zwyrodnieniach odcinka piersiowego wszelkiego rodzaju skręty i krążenia ramion.


Medytacja i joga stanowią cenne uzupełnienie tradycyjnych metod leczenia chorób cywilizacyjnych i odgrywają znaczącą rolę w profilaktyce tychże. Regularna praktyka może znacznie podnieść komfort i jakość życia osób doświadczających chronicznego bólu i złego samopoczucia. To po prostu krok w kierunku zdrowszego i bardziej zrównoważonego stylu życia. Co najlepsze – krok przyjemny.

Autor: Agnieszka Kopaczewska - Lisek