Świadczenie wspierające jako dochód. Interwencja RPO

Natomiast świadczenie wspierające zostało wprowadzone w życie na mocy ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. Mogą je pobierać, bez względu na dochód, pełnoletnie osoby z niepełnosprawnościami. Osoba mająca przyznane to świadczenie, może jednocześnie pobierać inne świadczenia. 

Jak to często bywa, wprowadzenie nowych rzeczy do systemu prawnego nie oznacza kompleksowego uchwycenia ich aspektów w ramy prawne. Tak też jest ze świadczeniem wspierającym. Z jednej strony poprawiło ono sytuację materialną osób z niepełnosprawnościami, głównie niesamodzielnych, ale z drugiej strony, znowu podłożono kłodę pod nogi. Chodzi o to, że 1 stycznia 2024 r. do katalogu zwolnień przedmiotowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.), został dodany pkt 8e, na podstawie którego świadczenie to jest wolne od u.p.d.o.f., ale jednocześnie świadczenie to nie zostało wyłączone z limitu dochodu osoby z niepełnosprawnością, o którym mowa w art. 26 ust. 7e ustawy o u.p.d.o.f.. Oznacza to, że przy ustalaniu prawa do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej, niezbędne jest uwzględnienie tego świadczenia w dochodzie osoby z  niepełnosprawnością.

Z takim rozwiązaniem nie zgadzają się osoby z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunowie. Sprawa okazała się na tyle poważna, że Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił o wyjaśnienia ministerstwo finansów. W piśmie skierowanym do resortu rzecznik zwraca uwagę, że „Pobierane świadczenie ma jednak wpływ na możliwość skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej. Należy bowiem zauważyć, że jednym z warunków skorzystania z ulgi jest nieprzekroczenie (określonego w art. 26 ust. 7e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych progu dochodowego), t.j. dwunastokrotności kwoty renty socjalnej, określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 2194), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego”.

Reasumując, ponieważ świadczenie wspierające nie zostało zaliczone do katalogu

świadczeń niewliczanych do dochodu, jego beneficjenci nie będą mogli  skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Jest to sytuacja dyskryminująca znaczną grupę osób z niepełnosprawnościami.

Autor odpowiedzi podkreślił swobodę przysługującą ustawodawcy w kształtowaniu ulg i zwolnień podatkowych, zwłaszcza w zakresie ich znoszenia lub ograniczania. Na poparcie swojej tezy Szatański powołuje się m.in. na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 1995 r., sygn. akt K.12/94 i z 29 maja 1996 r., sygn. akt K.22/95. Organ ten wskazał, iż w prawie podatkowym decydującą rolę odgrywa zasada sprawiedliwości podatkowej, wyrażająca się między innymi powszechnością i równością opodatkowania. Oznacza to, że zwolnienia podatkowe są ustawowym wyjątkiem od zasady powszechności i równości obowiązków podatkowych. Natomiast o zakresie i przedmiocie ulg podatkowych nie decydują przesłanki o charakterze prawnym, lecz przesłanki ekonomiczne i społeczne.  Jednocześnie dyrektor zapewnił, że mając świadomość, iż „ulga rehabilitacyjna jest istotnym instrumentem wsparcia osób zmagających się z trudnościami wynikającymi ze schorzeń, sygnał ten traktujemy jako ważny element oczekiwań społecznych. Przy najbliższej zatem okazji zmiany przepisów ustawy PIT w ramach rządowej inicjatywy legislacyjnej zaproponujemy zmianę art. 26 ust. 7e ustawy PIT, aby do dochodów osoby z niepełnosprawnością - dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej - nie wliczać świadczenia wspierającego”.

Po lekturze listu dyrektora Szatańskiego, zostajemy z konkluzją, że ministerstwo obiecuje zmiany, ale na razie zostały one odłożone ad greckie kalendy. Innymi słowy rządzący się nimi zajmą, tylko jeszcze sami nie wiedzą kiedy.