Prawo

Co dla nas macie Państwo Kandydaci?

14 maj 2025

– Będziemy też walczyć o asystencję osobistą, będziemy walczyć, mimo że nasi koalicjanci, minister finansów blokuje tę ustawę po raz kolejny – mówił podczas poniedziałkowej debaty prezydenckiej w TVP Szymon Hołownia. - Będziemy walczyć do tego stopnia, że jeżeli jej nie będzie, deklaruję to, wyjdziemy z koalicji! Widzimy więc, że sprawę niezwykle ważną z punktu widzenia osób z niepełnosprawnościami Marszałek Sejmu stawia na ostrzu noża. I dobrze! A jakie propozycje dla osób z niepełnosprawnościami mają w swoich programach lub zapowiedziach pozostali kandydaci na urząd Prezydenta RP?

 

Artur Bartoszewicz

Wśród wizji przyszłości dra Artura Bartoszewicza są m.in. budowa największego europejskiego portu kontenerowego czy też polski program kosmiczny „Stanisław Lem”. W programie mamy też jednak propozycje bardziej na tu i teraz. Wśród nich np. zrównanie podpisu tradycyjnego z profilem zaufanym, procesy demokracji bezpośredniej dostępne na mObywatelu. Dr Bartoszewicz proponuje też likwidację części resortów, m.in. MRPiPS.

 

Magdalena Biejat

Co prawda w swoim programie kandydatka Lewicy nie wspomina w ogóle o osobach z niepełnosprawnościami, ale w licznych wywiadach daje dowody swojej wrażliwości na nasze potrzeby oraz rozeznania w tematyce społecznej. Opowiada się za likwidacją tzw. pułapki rentowej oraz za uproszczeniem systemu orzecznictwa i systemu świadczeń. Uważa, że osoba z niepełnosprawnością powinna móc załatwić wszystkie sprawy związane ze swoją niepełnosprawnością „przy jednym okienku”.

 

Grzegorz Braun

„Polska przede wszystkim dla Polaków” - pisze w swoim programie Grzegorz Braun, ale o polakach z niepełnosprawnościami milczy. Natomiast, gdy jeszcze był posłem, czasami zabierał głos w sejmowych debatach związanych z naszymi sprawami. Np. implementację do polskiego prawa „Europejskiego Aktu o Dostępności” porównał do regulacji dot. nakrętek przy butelkach i stwierdził, że akt taki jest niepotrzebny, bo "Jeśli coś jest dobrego, to nie trzeba do tego ludzi zaganiać kijem. (...) Nie chcemy być tresowanymi małpami w waszym cyrku."

Niektórzy być może pamiętają też, jak był oburzony, gdy Paweł Wdówik, ówczesny Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wszedł na salę sejmową z psem asystującym.

 

Szymon Hołownia

Obecny Marszałek Sejmu od samego początku swojej działalności politycznej bierze pod uwagę interesy osób z niepełnosprawnościami. Ustawa o asystencji osobistej jest dla niego priorytetem. Krytykuje też instytucję ubezwłasnowolnienia. Twierdzi, że w orzecznictwie na pierwszym miejscu stać powinny interesy danego człowieka, a nie klasyfikacja. Jeśli chodzi o wsparcie, jest zwolennikiem dawania wędki a nie ryby, a więc tworzenia dostępnych usług zamiast kolejnych transferów socjalnych.

 

Marek Jakubiak

Tym, co w programie kandydata Wolnych Republikanów (dawniej Kukiz '15) może zainteresować wyborców z niepełnosprawnościami, będzie być może podwyższenie kwoty wolnej od podatku dochodowego do 12-krotności płacy minimalnej. No i chyba tyle...

 

Maciej Maciak

Jeśli kiedykolwiek włocławski dziennikarz zająknął się o potrzebach osób z niepełnosprawnościami, to chyba mi to umknęło. W jego programie nie znalazłem też propozycji ciekawych z naszego punktu widzenia. Za ratunek dla polskiej gospodarki Maciej Maciak uznaje tani gaz i tanią ropę z Rosji.

 

Sławomir Mentzen

W swoich już nie pięciu, ale dwudziestu punktach programu kandydat Konfederacji nie wspomina o osobach z niepełnosprawnościami. W ogóle stosunkowo mało miejsca poświęca kwestiom społecznym. Oświadcza jednak co następuje: „zamierzam doprowadzić do likwidacji zbędnych przepisów i regulacji, które zabierają czas i pieniądze Polakom. Domagam się także likwidacji zbędnych państwowych instytucji i urzędów, które są wykorzystywane do kontroli obywateli i marnotrawstwa publicznych pieniędzy.” Oddając głos na Mentzena, warto się więc zastanowić, czy przypadkiem z którejś spośród tych instytucji lub regulacji nie korzystamy.

 

Karol Nawrocki

W swoim programie, w sekcji „Dobrobyt” obecny Prezes IPN obiecuje m.in. waloryzację emerytur minimum o 150 zł lub więcej i zawsze powyżej wskaźnika inflacji. Jeśli przy okazji będzie też waloryzował renty, to być może i osoby z niepełnosprawnościami na tym skorzystają. Kandydat wspierany przez PiS obiecuje poza tym fedrować, wydobywać i walczyć o „normalne państwo”. Czy w międzyczasie znajdzie chwilę, by pochylić się nad kwestiami orzecznictwa lub aktywizacji zawodowej - nie wiadomo.

 

Joanna Senyszyn

„Nie może być tak, że emeryci i renciści łożą na tych, którym się dobrze powodzi” - mówi w swoich zapowiedziach programowych prof. Joanna Senyszyn. Pamiętamy dobrze jej wystąpienia w Sejmie poprzedniej kadencji, gdzie naciskała, by zamiast „osoby niepełnosprawne” mówić „osoby z niepełnosprawnościami”. Przedstawiając stanowisko koła PPS ws. podwyższenia kwot dofinansowań do wynagrodzeń mówiła m.in.: „Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami poprzez dotowanie miejsc pracy jest jedną z lepszych form aktywizacji.” Warto też przytoczyć kilka słów ze swobodnej wypowiedzi prof. Senyszyn podczas debaty w TVP: „Różnice to nie jest powód do nienawiści, pogardy, wyzwisk, wykluczania i szczucia. Bądźmy jednością w różnorodności!”

 

Krzysztof Stanowski

Choć kandydatura tego popularnego dziennikarza jest żartem, a w swoich zapowiedziach programowych nie wspomina on o osobach z niepełnosprawnościami, to przecież zdarzało mu się mówić o nas w przeszłości. Przykłady wypowiedzi Krzysztofa Stanowskiego dotyczących osób z niepełnosprawnościami pochodzą przede wszystkim z programu „Dziennikarskie Zero” z 2021 roku, gdzie Stanowski mówił w sposób, który został oceniony jako obraźliwy i nieczuły. Stwierdził m.in., że „bycie zestawionym z osobą z niepełnosprawnością jest obraźliwe”, a OzN to „taka, która jeździ na wózku i jest zabawna” – co zostało odebrane jako upraszczające i stygmatyzujące podejście do niepełnosprawności. Wypowiedź ta była szeroko krytykowana za brak podstawowej wrażliwości i wiedzy na temat różnorodności form niepełnosprawności.

Ponadto w Kanale Zero, którego Stanowski jest założycielem, pojawił się materiał krytykujący projekt ustawy o asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami. Materiał ten został uznany za nierzetelny i jednostronny, przedstawiający ustawę w czarnych barwach, co spotkało się z krytyką ze strony środowisk osób z niepełnosprawnościami i działaczy społecznych, takich jak Jarosław Różanowski i Małgorzata Szumowska. Po licznych protestach materiał został usunięty, a krytycy wskazywali, że film mógł wyrządzić szkodę w kontekście wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, podważając sensowność wdrożenia ważnej ustawy.

 

Rafał Trzaskowski

W swoim „Planie na Polskę” Prezydent Warszawy proponuje „zdrowy rozsądek w kwestiach społecznych”. Ma to oznaczać m.in. „inwestycje w dostępność usług publicznych (szkoły, szpitale) na równym poziomie.” Nie wyjaśnia jednak, o jaką dostępność tu chodzi i czym jest ów „równy poziom”. Miejmy nadzieję, że ma tu na myśli również dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Podczas kampanii wyborczej z 2020 r. Rafał Trzaskowski zapowiadał powołanie rady przy prezydencie, która miałaby zajmować się problemami osób z niepełnosprawnościami. Krytykował też ówczesną władzę za brak szacunku i empatii wobec tej grupy, odnosząc się m.in. do protestów rodziców osób niepełnosprawnych w Sejmie. Obiecał, że będzie stał po stronie osób wykluczanych i marginalizowanych.

 

Marek Woch

Jako że Werbeo to przede wszystkim portal pracy, trzeba wspomnieć, co na ten temat myśli kandydat Bezpartyjnych Samorządowców. Za teoretyczną podwalinę przyszłych zmian, które jako prezydent chciałby przeprowadzić w obszarze rynku pracy, dr Woch uznaje encyklikę papieża Jana Pawła II „Laborem Exercens”. Papież pisał w niej, m.in., że za pracę należy się płaca, która powinna móc pozwolić przynajmniej na utrzymanie siebie i swojej rodziny. Wróćmy jednak do Marka Wocha.

Na temat osób z niepełnosprawnościami wypowiadał się zwłaszcza w kontekście systemu wsparcia i opieki zdrowotnej. W rozmowie na kanale Macieja Uchmańskiego podkreślał problemy związane z dostępem do wyrobów medycznych dla osób po amputacjach czy z innymi schorzeniami. Wskazywał, że obecnie pacjenci często muszą sami kupować droższy sprzęt, a refundacja jest ograniczona. Zwracał uwagę na brak koordynacji między polityką społeczną a ochroną zdrowia, co powoduje, że osoby potrzebujące wsparcia nie zawsze są odpowiednio zabezpieczone i muszą same szukać pomocy w urzędach. Woch podkreślał także problem długich kolejek do rehabilitacji i wysokie koszty ponoszone przez państwo z tego tytułu, co wskazuje na potrzebę reform i lepszego poukładania systemu opieki zdrowotnej i społecznej.

 

Adrian Zandberg

W swoim programie kandydat Partii Razem nie wspomina o osobach z niepełnosprawnościami, jednak znane są jego poglądy na sprawy, które nas dotyczą.

Zandberg opowiada się za powszechnym, finansowanym przez państwo dostępem do usług asystenckich. Uważa, że powinno się rozwijać mieszkalnictwo wspomagane, bo to znakomita droga do usamodzielniania się. W kwestii orzecznictwa jest za ujednoliceniem systemu: jedna decyzja oparta na rzetelnej ocenie funkcjonowania, ograniczeń i potrzeb. Jako prezydent chciałby wspierać wprowadzenie kompleksowego programu zatrudniania osób z niepełnosprawnościami.

 

Od autora

Nie da się ukryć, że by napisać choćby kilka słów o tym, co poszczególni kandydaci mają do zaoferowania osobom z niepełnosprawnościami, musiałem nieźle się nagimnastykować. W swoich oficjalnych programach wyborczych zazwyczaj na nasz temat milczą. W takich sytuacjach próbowałem choćby wyłuskać z nich to, co z punktu widzenia wyborcy z niepełnosprawnością może być potencjalnie interesujące lub szukałem wcześniejszych wypowiedzi kandydatów, które zahaczały o problemy naszego środowiska lub ogólnie o kwestie społeczne.

Siłą rzeczy programy wyborcze muszą być skrótowe, mocno skondensowane. Jednak pomijanie w nich tak licznego elektoratu jak osoby z niepełnosprawnościami (a także ich rodziny) uważam za duży błąd. Mam jednak nadzieję, że powyższe notki dadzą Wam jakie takie pojęcie na temat interesujących nas poglądów i propozycji poszczególnych kandydatów. Warto jednak poświęcić chwilę, by samodzielnie poznać ich programy także w innych obszarach. Choć przecież dobrze wiemy, jak bardzo ograniczone są w polskim systemie ustrojowym kompetencje głowy państwa, dokonany w najbliższą niedzielę wybór ma ogromne znaczenie. Pewne rzeczy dla osób z niepełnosprawnościami prezydent również może zrobić. Zatem do zobaczenia przy urnach!

Autor: Juliusz Koczaski, Redaktor WERBEO