Orzekanie podczas epidemii. Wydłużenie terminów a konieczność zwrotu zasiłku

Szanowna Pani Minister,

dnia 2.03.2020 została uchwalona ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm.).

Zgodnie z art. 15h ust. 1 ww. ustawy z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, których ważność:

1. upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, pod warunkiem złożenia w terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności;
2. upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zachowuje ważność do upływu 60 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

W związku z powyższym proszę o informację:

Czy w przypadku osoby, która posiadała orzeczenie ważne np. do 30 kwietnia 2020 roku, a miała nadal wypłacany zasiłek pielęgnacyjny w oparciu o ww. ustawę, a obecnie dostarczyła orzeczenie, z którego wynika, że nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczonymi możliwościami samodzielnej egzystencji, musi ona zwrócić zasiłek wypłacony w maju i czerwcu?

Poseł Krzysztof Gadowski

17 lipca 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 8860 w sprawie właściwej interpretacji przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na interpelację nr K9INT8860 Posła Krzysztofa Gadowskiego, uprzejmie informuję.

Zgodnie z art. 15h ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 z późn zm.), orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność:

1. upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r.), pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (niniejszy pkt wszedł w życie z mocą od 9 grudnia 2019 r.);
2. upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. od dnia 8 marca 2020 r.), zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (niniejszy pkt wszedł w życie z mocą od 8 marca 2020 r.).

Wejście w życie ww. art. 15h ust. 1 pkt 1 i 2 oznacza, że okres ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, wydanych na czas określony na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, po spełnieniu warunków wskazanych w tym przepisie, z mocy prawa uległ przedłużeniu na wskazany okres (bez znaczenia pozostaje fakt, iż były to np. orzeczenia o niepełnosprawności wydane na okres do ukończenia przez dziecko 16 r. życia).

Powyższa ustawa uregulowała również odpowiednie wydłużenie ważności terminowych orzeczeń o niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, które są wydawane przez organy emerytalno-rentowe (art. 15 zc).

Przedłużenie z mocy prawa ww. orzeczeń oznacza obowiązek odpowiedniego przedłużenia przez gminne organy właściwe z urzędu prawa do uzależnionych od niepełnosprawności: świadczeń rodzinnych (w tym świadczenia pielęgnacyjnego), zasiłku dla opiekuna oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Przedłużenie powinno odbyć się poprzez odpowiednią zmianę z urzędu wydanych decyzji (np. na podstawie odpowiednio art. 32 ust. 1-1b ustawy o świadczeniach rodzinnych lub art. 24 ust. 1-2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

Istotne jest, że instytucje orzekające o niepełnosprawności, na wniosek ww. instytucji przyznających ww. świadczenia uzależnione od niepełnosprawności, powinny wiążąco wskazać, ważność których orzeczeń i na jak długo została wydłużona na podstawie ww. przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Powyższe rozwiązania mają na celu zapewnienie ciągłości wypłat ww. świadczeń, których jednym z warunków przyznania jest legitymowanie się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o odpowiednim stopniu niepełnosprawności, w sytuacji obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Ponadto należy wskazać, że przez nowe orzeczenie wydane przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności należy rozumieć orzeczenie ostateczne, czyli co do zasady orzeczenie, co do którego upłynął 14 dniowy termin do wniesienia odwołania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo orzeczenie, w stosunku do którego osoba zrzekła się prawa do wniesienia odwołania. Orzeczenia wydane przez wojewódzki zespół są orzeczeniami ostatecznymi na podstawie art. 16 kodeksu postępowania administracyjnego.

Orzeczenie, w stosunku do którego zostało wniesione odwołanie nie jest orzeczeniem ostatecznym, tym samym nie określa statusu osoby niepełnosprawnej. Do czasu zakończenia postępowania odwoławczego i wydania orzeczenia ostatecznego, nie ulega zatem przerwaniu ważność orzeczenia przedłużonego na podstawie art. 15h ust. 1 ww. ustawy czyli na podstawie dotychczasowego orzeczenia osoba nadal powinna być uznawana za osobę niepełnosprawną.

W związku z powyższym, nie ma żadnej podstawy prawnej do żądania zwrotu świadczeń rodzinnych uzależnionych od niepełnosprawności, wypłaconych za okres kiedy osoba niepełnosprawna legitymowała się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności którego ważność z mocy prawa została przedłużona w oparciu o przepisy ww. ustawy z dnia 2 marca 2020 r.

Jednocześnie podkreślić należy, że w sprawie przedłużenia orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności właściwy jest powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Do tego organu należy zatem wiążące rozstrzygnięcie czy dana osoba legitymuje się nowym, ostatecznym orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, czy też w dalszym ciągu legitymuje się orzeczeniem, którego ważność została z mocy prawa przedłużona w oparciu o ww. przepis art. 15h ustawy z ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Dlatego jeżeli organ właściwy realizujący zadania z zakresu świadczeń rodzinnych ma wątpliwość, czy i na jaki okres ważność danego orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności została z mocy prawa wydłużona, w tym z uwzględnieniem faktu ewentualnego wydania kolejnego orzeczenia, to powinien wystąpić z zapytaniem w tej sprawie do organu właściwego w sprawach wydawania/przedłużania, tj. do właściwego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który wydał/przedłużył dane orzeczenie.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Barbara Socha

Warszawa, 1 sierpnia 2020 r.

Redakcja podatki.biz

www.podatki.biz