Niepełnosprawni

Zdrowie psychiczne w pracy

10 lipiec 2023

Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Polacy plasują się w czołówce najbardziej zapracowanych narodów w Europie. Nadmiar pracy może być poważnym źródłem permanentnego stresu, co w dalszej kolejności prowadzi do wielu złożonych problemów ze zdrowiem psychicznym. Jak się przed nimi ustrzec i zadbać o swój dobrostan w pracy?

źródło: Canva.pl

Źródła stresu w pracy

Zarówno środowisko pracy, jak i sam zakres obowiązków mogą pogarszać samopoczucie na wiele sposobów.

Źródłem kłopotów jest przede wszystkim zawód niedopasowany do predyspozycji, kariera narzucona przez rodziców lub otoczenie, dyktowana przez pogoń za pieniędzmi czy też konieczność postępowania w pracy wbrew wyznawanym wartościom, a nawet, paradoksalnie - długotrwały brak pracy.

Często obserwujemy także tendencję pracowników, zwłaszcza z pokolenia X, ludzi urodzonych w PRL-u i millenialsów, do przepracowywania się, co skutkuje wypaleniem zawodowym. Przestajemy lubić to, co robimy, stajemy się apatyczni, bierni, zdemotywowani, co już samo w sobie jest problemem w pracy, a dodatkowo szybko skraca dystans do zachorowania na depresję.

Zła atmosfera w miejscu pracy to kolejny poważny wyzwalacz problemów psychicznych. Mogą ja tworzyć współpracownicy, z którymi mamy kiepskie relacje lub przełożeni, którzy przeciążają obowiązkami, są zbyt wymagający i oceniający.

Także same środowisko pracy może być tiggerem kłopotów ze zdrowiem psychicznym. Np. mało intymna, nie sprzyjająca koncentracji przestrzeń open space czy hałas na hali produkcyjnej itp., które budują bagatelizowany, bo z pozoru niewielki tzw. stres dnia codziennego, który jednakże przez swoją powtarzalność także stanowi poważne obciążenie psychiczne i odbija się na zdrowiu.

Nieubłagana statystyka

Mimo coraz większej świadomości społecznej na temat związku między higieną pracy, a zdrowiem psychicznym, nadal mamy wiele do nadrobienia w kontekście tolerancji, o czym dobitnie świadczą statystyki! “Aż 24,5% pracodawców deklaruje, że przerwało by rekrutację, gdy okazałoby się, że kandydat chorował psychicznie, a dla 12% byłby to powód do zwolnienia już zatrudnionej osoby”. Obawa przed zwolnieniem i złym traktowaniem w pracy, które może objawić się poprzez:

• degradację stanowiskową,

• odcięcie od kontaktów z kluczowymi klientami

• lub powierzanie błahych obowiązków

• oraz ostracyzm zespołu w stosunku do osoby chorej

- to kilka przykładowych powodów, przez które osoby chorujące psychicznie, nie decydują się na ujawnienie informacji o swoim stanie zdrowia pracodawcom i wpółpracownikom.

Trudno jednak udawać, że problem nie istnieje. Badanie przeprowadzone w projekcie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 na temat kondycji psychicznej Polaków (EZOP II - do wglądu https://ezop.edu.pl/) wykazało, że ponad 26% obywateli naszego kraju doświadczyło w życiu przynajmniej jednego zaburzenia psychicznego.

To dużo.

Jako społeczeństwo potrzebujemy realnych i skutecznych metod, które zapobiegną pogarszaniu się kondycji społecznej w miejscu pracy. Co udało się wypracować w tym zakresie i co jeszcze warto poprawić?

Równowaga poprzez sport

Dobrą praktyką pracodawców, która zarazem odciąża pracowników od przebodźcowania pracą, a z drugiej strony, angażuje w życie firmy, są wszelkiego rodzaju aktywności sportowe: maratony, wspólne wycieczki, spływy. Ten trend ma już kilka lat, solidnie zadomowił się w Polskich firmach, a o jego skuteczności świadczy sukces programów benefitowych: firmy bardzo chętnie oferują swoim pracownikom pakiety sportowe, słusznie propagując kulturę aktywności fizycznej, która odgrywa rolę nie do przecenienia w rozładowywaniu napięcia psychicznego.

Kultura balansu

Inicjatorzy kampanii społecznej na rzecz zdrowia psychicznego pt. #Wszystkogra? życzyliby sobie, aby podobnie jak sport, kultura “zaczęła stanowić dokładnie tę samą wartość w portfelu usług, którymi pracodawca wspiera swojego pracownika”. Choć sztuka nie zastąpi oczywiście leczenia psychiatrycznego, ma duży potencjał profilaktyczny w obrębie mental health.

Nie od dziś wiadomo, że sztuka działa kojąco na zmysły, pozwala dopuścić do głosu skrywane emocje, przeżyć katharsis. Kultura jest też doskonałym tematem do rozmów i jednoczy wokół wspólnego spędzania czasu.

Duży potencjał tkwi także w terapeutycznej mocy muzyki. Muzyka relaksuje, uspokaja bądź przeciwnie - dodaje energii i nastawia życzliwe do innych, co trafnie podsumowuje znane powiedzenie o tym, że muzyka łagodzi obyczaje, przez co wydaje się tanim i ogólnodostępnym sposobem na poprawę atmosfery w miejscu pracy.

Profilaktyka przez edukację

Pracodawcy coraz chętniej sięgają także po ofertę szkoleń i warsztatów poruszających tematykę zdrowia psychicznego, które w pierwszej kolejności skierowane są do kadry kierowniczej, która zarządza zespołami. To świetny kierunek, bowiem edukacja sprzyja świadomości, a ta z kolei służy profilaktyce i normalizacji chorób psychicznych, zapobiega stygmatyzacji osób po kryzysach psychicznych, wykluczeniu, pomaga budować różnorodne zespoły.

Udogodnienia w miejscu pracy sprzyjające zdrowiu psychicznemu

To także po części dzięki takim szkoleniom i pandemii udało się pracodawcom wypracować i wdrożyć coraz popularniejsze udogodnienia z zakresu work-life-balance, takie jak praca hybrydowa czy elastyczne godziny pracy. Trwają także dyskusje i testy w europejskich miastach nad skróceniem tygodnia pracy na rzecz dłuższego weekendu.

Co z pracą w trakcie i po kryzysie psychicznym

Nie każda osoba w trakcie choroby może pracować, a po kryzysie psychicznym chce lub ma odwagę, wracać do dawnego miejsca pracy. Co wtedy?

Zwolnienie lekarskie może trwać maksymalnie pół roku, jednakże po upływie 3 miesięcy pracownik może zostać zwolniony bez okresu wypowiedzenia. Po tym czasie konieczne są także ponowne badania lekarza medycyny pracy.

Informacje o chorobie to dane wrażliwe, nie ma obowiązku ujawniania ich pracodawcy ani kadrom, jednakże należy zgłosić ten fakt lekarzowi medycyny pracy.

Jeśli choroba znacznie upośledza zdolność do podjęcia pracy można starać się rentę lub/i o orzeczenie o niepełnosprawności i podjąć zatrudnienie w miejscach do tego przystosowanych, na specjalnych warunkach. Nadal jednak trudno o pracodawców otwartych na zatrudnianie osób po kryzysach psychicznych, dlatego, aby przełamać tabu, niechęć i stereotypy z tym związane, pracodawcom oferuje się ulgi i dofinansowania z tytułu zatrudnienia osoby chorującej psychicznie.

Podsumowanie

Praca może być przyczyną chorób psychicznych, ale i… lekarstwem. Dzięki pracy można odbudować poczucie własnej wartości, które często jest towarzyszem kryzysów.

Dbanie o atmosferę życzliwości w miejscu pracy i poszerzanie świadomości na temat chorób psychicznych to coś, co każdy z nas może z łatwością wdrożyć, a co zmienia rzeczywistość osób chorujących. Nie bądźmy obojętni.

Źródła

https://porady.pracuj.pl/zycie-zawodowe/leczenie-psychiatryczne-a-praca/

https://hrnews.pl/kultura-remedium-na-problemy-ze-zdrowiem-psychicznym-i-wypalenie-zawodowe-wywiad-z-inicjatorami-kampanii-wszystkogra/

https://www.praca.pl/poradniki/rynek-pracy/depresja-a-praca-co-musisz-wiedziec_pr-2486.html

Autor: Agnieszka Kopaczewska – Lisek, Redaktor WERBEO