Prawo

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od 2024 r.

20 wrzesień 2023

Począwszy od stycznia 2024 roku zostają wprowadzone niezwykle istotne zmiany w przepisach z zakresu wsparcia osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów.

źródło: Canva.pl

Ustawa o świadczeniu wspierającym zmienia dotychczasowe przepisy w obszarze świadczeń dla opiekunów, którzy zrezygnowali z zatrudnienia celem opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Od stycznia 2024 nie tylko nie będzie już można ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne nad osobą dorosłą ale także opiekunowie oraz osoby z niepełnosprawnościami będą musiały rozważyć, którą
z możliwości wybrać. W niniejszym artykule przybliżone zostaną nowe zasady pobierania świadczeń opiekuńczych oraz realizacji nabytych praw do tych świadczeń na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Przepisy ustawy o świadczeniu wspierającym zmieniają przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, które regulują zasady przyznawania świadczeń opiekuńczych min. świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego. Opiekunom dzieci niepełnosprawnych pozostawia się wybór pomiędzy pobieraniem świadczeń na podstawie dotychczasowych przepisów lub rezygnacji z nich i przejście na świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach obowiązujących od stycznia 2024 r. Natomiast opiekunom osób dorosłych pozostawia się wybór pozostania na dotychczasowym świadczeniu lub ubieganie się o świadczenie wspierające przez osobę niepełnosprawną w ZUS.

Zasady dla świadczeniobiorców świadczeń opiekuńczych ustalonych na dzień 31 grudnia 2023 r.

Osoby, które mają ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna na dzień 31 grudnia 2023 będą mogły nadal pobierać wskazane świadczenia na dotychczasowych zasadach w kolejnych latach, pod warunkiem złożenia wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia. Oznacza to, iż osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny i pobierające ma dzień 31 grudnia 2023 r. świadczenia obowiązują dotychczasowe zasady i nie mogą podejmować min. zatrudnienia.

Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie również po upływie okresu zasiłkowego, na który prawo zostało przyznane (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe) pod warunkiem, że kolejny wniosek na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

Jednakże, w każdej chwili, opiekun może zrezygnować z pobierania świadczeń na małoletnie dziecko na starych zasadach i ubiegać się począwszy od 1 stycznia 2024 o świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach. Natomiast opiekun osoby dorosłej może także zrezygnować z pobieranego świadczenia a pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością może wówczas ubiegać się o świadczenie wspierające z ZUS.

Należy pamiętać, że świadczenia opiekuńcze nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego ZUS.

Nowe zasady przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2024 roku

Zmianie ulega katalog osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne będzie dodatkowo przysługiwać:

1) matce albo ojcu,

2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,

3) opiekunowi faktycznemu dziecka,

4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Od nowego roku świadczenie pielęgnacyjne skierowane będzie wyłącznie do osób sprawujących opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem (do ukończenia 18. roku życia). Natomiast dorosłe osoby z niepełnosprawnościami będą mogły ubiegać się wyłącznie o świadczenie wspierające z ZUS.

Świadczenie pielęgnacyjne nie będzie już powiązane z rezygnacją z zatrudnienia, co oznacza, iż osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem może podejmować zatrudnienie i jednocześnie pobierać świadczenie pielęgnacyjne.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, będzie podwyższana o 100% na drugie i każde kolejne dziecko, nad którymi sprawowana jest opieka. Oznacza to, że w przypadku sprawowania opieki nad dwojgiem niepełnosprawnych dzieci, świadczenie zostanie przyznane w podwójnej wysokości. Świadczenie pielęgnacyjne będzie można pobierać równocześnie z innymi świadczeniami: świadczeniem rodzicielskim, dodatkiem wychowawczym a pobieranie świadczeń emerytalno-rentowych nie będzie już negatywną przesłanką do otrzymania świadczenia.

Likwidacja specjalnego zasiłku opiekuńczego

Osoby, które nie miały ustalonego prawa na dzień 31 grudnia 2023 r. do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad pełnoletnim członkiem rodziny od 1 stycznia 2024 r. nie będą mogły się już ubiegać o specjalny zasiłek opiekuńczy. Natomiast, pełnoletnie osoby z niepełnosprawnościami będą mogły ubiegać się o świadczenie wspierające realizowane przez ZUS.

Ubieganie się o świadczenie wspierające w ZUS a prawo do dotychczasowego świadczenia dla opiekuna

Trzeba również pamiętać, że jeżeli pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością wybierze świadczenie wspierające, to opiekun nie będzie mógł pobierać już świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego. Takie świadczenia są uważane za nienależnie pobrane i podlegają zwrotowi.

Składając w ZUS wniosek o świadczenie wspierające osoba będzie mogła zdecydować od jakiego miesiąca chce mieć przyznane świadczenie wspierające aby uniknąć nienależnie pobranych świadczeń.

Świadczenie wspierające przyznawane przez ZUS

Od 1 stycznia 2024 r. świadczenie wspierające będzie przysługiwało każdej pełnoletniej osobie niepełnosprawnej, która uzyska decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia na poziomie co najmniej 70 punktów. Jeśli osoba sprawująca opiekę nad osobą uprawnioną do świadczenia wspierającego nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie opłacał opiekunowi składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Autor opracowania: Sylwia Bochenek, Konsultant OBPON