Niepełnosprawni

Podróże ze wsparciem. Jak to działa?

25 lipiec 2024

Zgodnie z prawem obowiązującym na terenie Unii Europejskiej, każdy ma takie samo prawo do podróżowania środkami transportu publicznego. Oczywistym jest jednak, że w przypadku osób z niepełnosprawnościami czy też osób o ograniczonej sprawności potrzebne są pewne udogodnienia. Istnieje szereg unijnych przepisów regulujących te kwestie. Dzisiaj zajmiemy się podróżowaniem z asystą, zostawiając na boku zniżki, bilety ulgowe itp.

Samoloty

Osoba z niepełnosprawnością, która zamierza odbyć podróż samolotem i potrzebuje pomocy ze strony pracowników lotniska lub linii lotniczej, powinna poinformować o tym na co najmniej 48 godzin przed podróżą. Warto wtedy określić, jakie dokładnie wsparcie będzie konieczne. Może to być np. pomoc:

w przeniesieniu bagażu,
przy wchodzeniu i wychodzeniu z samolotu,
podczas lotu i po przylocie,
w korzystaniu z usług obsługi naziemnej.

Należy poinformować, czy podróżuje się z psem asystującym. Jeżeli ktoś ma zamiar lecieć z opiekunem, również może to zgłosić. Dzięki temu możliwe będzie np. takie rozmieszczenie pasażerów w samolocie, by opiekun siedział obok osoby z niepełnosprawnością.

Warto dodać, że pracownicy obsługi naziemnej oraz członkowie załogi samolotu nie mają obowiązku pomagać np. w przyjmowaniu leków czy podczas spożywania posiłków. Jeżeli ktoś potrzebuje wsparcia przy takich czynnościach, powinien podróżować w asyście opiekuna.

Może się jednak zdarzyć, że osobie z niepełnosprawnością odmówi się prawa do podróży samolotem, jednak tylko wtedy, gdy stoją za tym kwestie bezpieczeństwa lub infrastruktury. Np. niektóre maszyny mogą być zbyt małe, by zabrać na pokład wielkogabarytowy wózek inwalidzki.

WizAir, jedna z popularnych linii lotniczych, oferuje pomoc specjalną dla osób, które takiej pomocy wymagają. Na stronie internetowej firmy czytamy, że chęć skorzystania z pomocy można zgłosić online (podczas dokonywania rezerwacji) lub telefonicznie - na co najmniej 48 godzin przed odlotem - pod numerem +48 32 213 29 16. Warto też stawić się na 2 godziny przed odlotem w specjalnym punkcie terminala, gdzie udzielane jest wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami.

Pociąg

Gdy osoba z niepełnosprawnością planuje podróż pociągiem i potrzebuje w jej trakcie pomocy, warto, by zgłosiła się do przewoźnika, kierownika stacji lub organizatora podróży na 24 godziny przed jej terminem. Wtedy należy poinformować, jakiej pomocy oczekuje się:

przy wsiadaniu i wysiadaniu z pociągu,
podczas przesiadania się na kolejny pociąg (na który ma się zakupiony bilet),
w korzystaniu z usług oferowanych na pokładzie pociągu.

Przewoźnik lub kierownik stacji może poprosić, by osoba wymagająca asysty na dworcu stawiła się w wyznaczonym punkcie maksymalnie na godzinę przed odjazdem pociągu. Zazwyczaj jednak jest to pół godziny. Jeśli ktoś zgłosi potrzebę pomocy później niż na 24 godziny przed planowaną podróżą, pracownicy kolei powinni dołożyć wszelkich starań, by udzielić odpowiedniej pomocy.

W uzasadnionych przypadkach osoba z niepełnosprawnością może zostać poproszona, by towarzyszył jej opiekun. Wówczas jednak (zgodnie z europejskim prawem) opiekun podróżuje za darmo i powinien mieć miejsce w bezpośrednim sąsiedztwie swojego podopiecznego. Oczywiście podróżującemu może towarzyszyć pies asystujący.

Tutaj ważna uwaga dla wybierających się w zagraniczną podróż. W niektórych krajach wymagany czas zgłoszenia potrzeby wsparcia to 36 godzin przed terminem podróży, a nie 24.

Ale wróćmy jeszcze na nasze podwórko. Niestety nie wszystkie polskie dworce dostosowane są do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Nie na wszystkich też oferowana jest pomoc asystentów. Listę dworców oferujących takie usługi znaleźć można na stronie https://www.pkp.pl/pl/bez-barier.

W przypadku kolei również jedynymi przyczynami, które mogą uzasadnić odmowę prawa do podróży, są kwestie związane z bezpieczeństwem. To sytuacje, w których skład pociągu lub infrastruktura dworca uniemożliwiają zapewnienie bezpieczeństwa. Są to jednak skrajne przypadki. W praktyce np. pracownicy PKP InterCity mogą pomóc w ustaleniu, które pociągi nadają się do podróży dla osób na wózkach. Przewoźnik oferuje też specjalną wyszukiwarkę połączeń dostosowanych do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością ruchową. Pociągi wyposażone w windy i platformy oraz miejsca dostosowane dla wózków (odpowiednio szerokie) oznaczone są specjalnym symbolem na rozkładach jazdy.

Autobus

Zgodnie z przepisami obowiązującymi w UE, osoba z niepełnosprawnością ma prawo do bezpłatnej pomocy związanej z podróżą autobusem lub autokarem, jeśli jest to dłuższa podróż, a więc na odcinku co najmniej 250 km. Pomoc taka obejmuje wsiadanie i wysiadanie z pojazdu oraz wsparcie w poruszaniu się po niektórych terminalach.

Potrzebę korzystania z pomocy należy zgłosić przewoźnikowi (lub pracownikom terminalu) na co najmniej 36 godzin przed planowaną podróżą. Osoba chcąca skorzystać z asysty może zostać poproszona, by stawić się w wyznaczonym punkcie na godzinę przed odjazdem autobusu.

Osobie tej może jak najbardziej towarzyszyć pies asystujący. Jeżeli przewoźnik uzna, że jedynie obecność opiekuna może zagwarantować osobie z niepełnosprawnością bezpieczeństwo i komfort podróży – powinien zaoferować bezpłatny przejazd opiekunowi tej osoby.

Ze względu na to, że w Polsce transport autobusowy obsługuje wielu przewoźników, trudno byłoby tu omówić zasady obowiązujące u każdego z nich. Weźmy więc dla przykładu FlixBus, która to firma chwali się, że jest od dawna przyzwyczajona do podróżujących w asyście psów przewodników lub na wózkach.

Jeżeli pasażer jest w stanie wsiąść do pojazdu i z niego wysiąść – może korzystać ze wszystkich połączeń tego przewoźnika. Jeśli jest to osoba korzystająca z wózka, wózek musi zostać złożony i umieszczony w bagażniku. Jedynie część pojazdów używanych przez tę firmę jest dostosowana do tego, by można było jechać z wózkiem na pokładzie. O tym, czy na danej linii jeździ odpowiedni pojazd można się dowiedzieć, dzwoniąc na infolinię przewoźnika: +48 22 307 93 34.

Tutaj ważna informacja. Jeżeli ktoś korzysta ze składanego wózka, który będzie umieszczony w bagażniku – powinien zgłosić to na 36 godzin przed planowaną podróżą. Natomiast jeśli ktoś chciałby podróżować na wózku umieszczonym w kabinie (na pokładzie) autobusu – powinien zgłosić taką potrzebę wcześniej, od 14 do 7 dni przed podróżą. Na pokładzie może zostać umieszczony wózek spełniający określone standardy, a więc:

wózek inwalidzki dopuszczony jako fotel pasażera zgodny z normą DIN EN 12183 lub DIN EN 12184;
wózek inwalidzki z systemem utrzymującym, zgodny z normą DIN 75078-2;
wymiary maksymalne - szerokość maks. 70 cm x długość maks. 120 cm, a masa całkowita 300 kg.

W drogę

Generalnie rzecz biorąc, regulacje unijne określają pewne ogólne ramy dotyczące uprawnień i udogodnień, z których mogą korzystać podróżujące osoby z niepełnosprawnościami. Szczegóły mogą jednak różnić się i w poszczególnych krajach i u poszczególnych przewoźników. Planując podróż, warto więc sprawdzić, jak to wygląda w konkretnym przypadku. Jeżeli chcemy skorzystać z pomocy, pamiętajmy o tym, by zgłosić ten fakt odpowiednio wcześnie. Na pewno ułatwimy wówczas życie i sobie i ludziom, którzy tej pomocy będą nam udzielać.

Autor: Juliusz Koczaski, Redaktor WERBEO