Niepełnosprawni
Opiekun osoby z niepełnosprawnością – z prawem do świadczenia pielęgnacyjnego, gdy pobiera emeryturę niższą od niego. Ważny wyrok NSA
30 czerwiec 2020
Opiekun osoby z niepełnosprawnością, który pobiera emeryturę lub rentę, ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w wymiarze różnicy między jego wysokością a wysokością otrzymywanej emerytury czy renty – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny
źródło: fot. pixabay
- Do postępowania na etapie skargi kasacyjnej przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich
- Wskazywał, że opiekunowie nie mogą być wyłączeni z prawa do
świadczenia pielęgnacyjnego – jeśli ich emerytura jest niższa niż to
świadczenie, jak było w tej sprawie
Naczelny Sąd Administracyjny 30 kwietnia 2020 r. (sygn.. akt I OSK
1546/19) oddalił skargę kasacyjną Samorządowego Kolegium Odwoławczego w
G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z 20 lutego 2019
r. ( sygn. akt II SA/Go 833/18) w sprawie ze skargi J. J. na decyzję
SKO z 2018 r. w sprawie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
Istota sporu między stronami sprowadzała się do wykładni art. 17 ust.
5 pkt 1 lit. a ustawy z 18 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych. Zgodnie z nim świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje,
jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty,
renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu
prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego,
renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia
kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia
przedemerytalnego.
Najpierw wójt, a potem SKO, odmówiły przyznania wnioskodawczyni
świadczenia pielęgnacyjnego, powołując się na fakt pobierania przez nią
emerytury. Jest ona znacznie niższa (ok. 900 zł) niż kwota świadczenia
pielęgnacyjnego (1700 zł).
Organy obu instancji, poprzestając na wykładni językowej przepisu,
przyjęły, że w związku z tym, iż skarżąca ma ustalone prawo do
emerytury, to nie przysługuje jej świadczenie pielęgnacyjne w
jakiejkolwiek wysokości.
WSA uwzględnił jednak skargę wnioskodawczyni. Przyjął, że przysługuje
jej świadczenie pielęgnacyjne w wysokości pomniejszonej o wysokość
otrzymywanej emerytury.
Zdaniem WSA wykładnia dokonana przez organy naruszyła zasadę
równości. Podkreślił, że celem świadczenia pielęgnacyjnego jest
rekompensowanie braku dochodów z pracy zarobkowej z powodu opieki nad
niepełnosprawnym członkiem rodziny. Pozbawienie prawa do całości
świadczenia pielęgnacyjnego osób pobierających emeryturę w niższej
wysokości niż to świadczenie powoduje, że ten cel nie jest wobec tej
grupy opiekunów realizowany.
Od wyroku WSA skargę kasacyjną złożyło Samorządowe Kolegium
Odwoławcze. Argumentowano, że brzmienie przepisu wyraźnie wskazuje, że
świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca
opiekę ma ustalone prawo do emerytury,
Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił tego stanowiska i przyjął, że:
- opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy mają ustalone prawo
jednego ze świadczeń wymienionych w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) nie
mogą być wyłączeni w całości z prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w
sytuacji, gdy to świadczenie jest niższe niż świadczenie pielęgnacyjne;
- wykładnia tego przepisu musi prowadzić do takiego zdekodowania jego
treści, które nie jest sprzeczne nie tylko z zasadą równości wobec prawa
(art. 32 ust.1 Konstytucji), ale także z zasadami sprawiedliwości
społecznej (art. 2 Konstytucji), czy udzielania szczególnej pomocy
rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej
(art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji) i osobom niepełnosprawnym
(art. 69 Konstytucji);
- przekładając to na rozpoznawaną sprawę wskazać należy, iż przepis
art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych prawidłowo
zinterpretowany powinien znaleźć zastosowanie do sytuacji skarżącej w
ten sposób, że pozbawia ją przysługującego z mocy art. 17 ust. 1 tej
ustawy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tylko do wysokości
otrzymywanej emerytury;
- zachowanie powołanych wyżej zasad konstytucyjnych nastąpi jedynie w
sytuacji, w której osoba mająca prawo do emerytury otrzyma świadczenie
pielęgnacyjne w wysokości różnicy pomiędzy jego wysokością a wysokością
otrzymywanej emerytury. Jej sytuacja nie będzie bowiem wówczas
korzystniejsza niż osoby nie posiadającej prawa do emerytury, ani też
mniej korzystna niż osoby otrzymującej wyłącznie emeryturę znacznie
niższą niż świadczenie pielęgnacyjne. Osoba taka będzie potraktowana
także sprawiedliwie, gdyż w lepszej sytuacji znalazłby się opiekun,
który nie podjąłby nigdy pracy zarobkowej w swoim życiu;
- takie podejście będzie równoznaczne z realizacją przez Państwo
reprezentowane w tej sytuacji przez administrację publiczną obowiązku
udzielenia skarżącej szczególnej pomocy w związku z jej trudną sytuacją
materialną i społeczną związaną ze sprawowaniem opieki nad
niepełnosprawnym członkiem rodziny(z podobnych założeń wyszedł Naczelny
Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 czerwca 2019 r., sygn. I OSK
757/19).
W piśmie procesowym do NSA Rzecznik zaprezentował podobne stanowisko i
wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej (pismo prezentujemy w załączniku
poniżej) ....
czytaj więcej: www.rpo.gov.pl
źródło: www.rpo.gov.pl