Zaplanowany urlop, ale czy możesz go wykorzystać?

Kwestie te w odpowiedzi na interpelację posła Filipa Kaczyńskiego wyjaśniła minister pracy Marlena Maląg. Jak tłumaczy, pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli wyrazi na to zgodę zakładowa organizacja związkowa. Dotyczy to także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa - w takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 § 11 k.p.). 

Co w sytuacji, kiedy związek zawodowy działa i nie zgadza się z przedstawionym przez firmę planem urlopowym?

- Przepisy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową jedynie w zakresie ustalenia, czy sporządzać plan urlopów, czy też nie dokonywać tej czynności - wyjaśnia minister Marlena Maląg. 

Z kolei w sytuacji, kiedy w danym zakładzie pracy działa więcej niż jedna organizacja związkowa, organizacje te powinny przedstawić pracodawcy wspólnie uzgodnione stanowisko w chwili, gdy ten wystąpi do nich z zapytaniem o wyrażenie zgody na nie sporządzanie planu urlopów. Natomiast zgodnie z art. 30 ust. 6 ustawy o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz. U. z 2022 poz. 854), jeżeli organizacje związkowe albo reprezentatywne organizacje związkowe w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2, z których każda zrzesza co najmniej 5 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy, nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni od dnia przekazania im przez pracodawcę planu urlopów, decyzje w sprawie jego ustalenia podejmuje pracodawca po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.

- Jeżeli zakładowe organizacje związkowe ­ we wspólnie uzgodnionym stanowisku wyraziły wolę sporządzenia planu urlopów, to pracodawca powinien przygotować ten plan zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie pracy, przy czym nie musi on ustalać jego treści w porozumieniu z organizacjami związkowymi - podsumowuje minister Maląg.

Państwowa Inspekcja Pracy zwraca z kolei uwagę, że funkcjonowanie planu urlopów nie zwalania pracownika z obowiązku uzyskania od pracodawcy zgody na rozpoczęcie urlopu. Urlop jest zawsze udzielany przez pracodawcę, tym samym pracownik nie może samodzielnie zadecydować o udzieleniu sobie dni wolnych, nawet jeżeli termin urlopu wynikałby z planu urlopów.

- Sporządzenie planu urlopów nie przesądza o tym, czy faktycznie pracownicy skorzystają z urlopów w zadeklarowanym terminie i wymiarze. Może bowiem dojść do sytuacji, kiedy pracownik nie będzie mógł rozpocząć urlopu w ustalonym terminie lub urlop taki ulegnie przerwaniu np. z powodu choroby pracownika - możemy przeczytać na stronie PIP.

Urlop wypoczynkowy to jeden z przywilejów pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dni wolnych nie można się zrzec czy zamienić ich na ekwiwalent pieniężny (jest to możliwe tylko w jednej sytuacji). Zgodnie z Kodeksem pracy wymiar urlopu wynosi:

Wprowadzone zostało zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik zachowa prawo do 50 proc. wynagrodzenia.

Pojawił się również nowy typ urlopu opiekuńczego, który wynosi do 5 dni w roku kalendarzowym. Pracownik może z niego skorzystać, gdy będzie musiał zapewnić opiekę lub wsparcie krewnemu (synowi, córce, matce, ojcu czy małżonkowi/małżonce) lub osobie pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym. Jednak ten urlop jest bezpłatny.